واکسن فنتانیل؛ سپری در برابر همه‌گیری مواد افیونی

به گزارش گروه دانش و فناوری اقتصاد ۱۰۰ و به نقل از ایرنا، اکسن جدیدی ساخته شده است که مواد افیونی مصنوعی خطرناک فِنتانیل را هدف قرار می‌دهد و توانایی آن را برای ورود به مغز مسدود می‌کند و بنابراین اثر نشئگی دارو را از بین می‌برد. این کشف مهم می‌تواند پیامدهای مهمی برای همه‌گیری مواد افیونی داشته باشد؛ زیرا تبدیل به یک عامل پیشگیری برای افرادی می‌شود که سعی در ترک مصرف مواد افیونی دارند.

پژوهش‌ها نشان می‌دهد اختلال مصرف مواد افیونی (OUD) درمان‌شدنی است؛ اما تخمین زده می‌شود ۸۰ درصد از افراد وابسته به مواد، دوباره مصرف را از سر می‌گیرند. تیم تحقیقاتی به سرپرستی دانشگاه هیوستون آمریکا این واکسن را ساخته است.

روزانه بیش از ۱۵۰ نفر بر اثر مصرف بیش از حد مواد افیونی مصنوعی از جمله فنتانیل، که ۵۰ برابر قوی‌تر از هروئین و ۱۰۰ برابر قوی‌تر از مورفین است، جان خود را از دست می‌دهند. مصرف حدود ۲ میلی‌گرم فنتانیل (به اندازه دو دانه برنج) بسته به جثه فرد احتمالاً کشنده است.

کالین هِیل (Colin Haile)، استادیار پژوهشی روان‌شناسی دانشگاه هیوستون، گفت: این یافته‌ها احتمالاً تأثیر شایان‌توجهی بر سوءمصرف مواد افیونی خواهد گذاشت که سال‌ها است به‌عنوان مشکلی بسیار جدی جامعه را درگیر کرده است. واکسن ما قادر به تولید آنتی‌بادی‌های ضدفنتانیل است که به فنتانیل مصرفی متصل می‌شود و از ورود آن به مغز جلوگیری می‌کند و آن را از راه کلیه‌ها به خارج از بدن می‌فرستد؛ بنابراین، فرد سرخوشی را احساس نخواهد کرد و می‌تواند به هوشیاری بازگردد.

در یک یافته مثبت دیگر، واکسن هیچ عارضه جانبی نامطلوبی در موش‌های واکسینه‌شده در مطالعات آزمایشگاهی ایجاد نکرد. این تیم پژوهشی قصد دارد در ماه‌های آینده با برنامه‌ریزی آزمایش‌های بالینی روی انسان، تولید واکسن با درجه بالینی را آغاز کند.

فنتانیل یک تهدید خطرناک است؛ زیرا اغلب به موادمخدر خیابانی مانند کوکائین، مت‌آمفتامین و سایر مواد افیونی مانند اُکسی‌کُدون و قرص‌های هیدروکودون/استامینوفن و حتی به بِنزودیازپین‌های تقلبی مانند زاناکس اضافه می‌شود. این داروهای تقلبی حاوی فنتانیل باعث می‌شوند افرادی که معمولاً مواد افیونی مصرف نمی‌کنند، بیش از اندازه فنتانیل مصرف کنند.

آنتی‌بادی‌های ضد فنتانیل مخصوص فنتانیل و مشتقات فنتانیل بودند و با سایر مواد افیونی مانند مورفین واکنش متقابل نداشتند. این بدان معنا  است که همچنان می‌توان برای تسکین درد یک فرد واکسینه‌شده او را با سایر مواد افیونی درمان کرد.

واکسن آزمایش شده حاوی یک ماده کمکی (adjuvant) مشتق‌شده از  اشریشیا کُلی(E. coli، نوعی باسیل گرم بی‌هوازی اختیاری) به نام dmLT است. مولکول کمکی، پاسخ سیستم ایمنی به واکسن‌ها را تقویت می‌کند و یک جزء حیاتی برای اثربخشی واکسن‌های ضداعتیاد به‌شمار می‌رود.

درمان‌های فعلی برای اختلال مصرف مواد افیونی عبارت‌اند از متادون، بوپرنورفین و نالترکسون هستند و اثربخشی آن‌ها به فرمول‌بندی، انطباق، دسترسی به داروها و مواد افیونی خاص که از آن‌ها استفاده سوء می‌شود، بستگی دارد.

دانشمندان واکسن جدید را «تحول‌آفرین» نامیده‌اند.