ادعای جدید دانشمندان: قرص خواب بخورید تا آلزایمر نگیرید

کشف رابطه بین قرص خواب و بیماری آلزایمر

مکانیزم مغز ما به‌گونه‌ای است که با مایعی خاص هرشب خود را شست‌و‌شو می‌دهد. در صورتی که در این مایع انبوهی از برخی پروتئین‌ها ایجاد شوند، ساختار مایع دچار مشکل خواهد شد و به‌تدریج آلزایمر ایجاد می‌شود. به‌ادعای دانشمندان، قرص خواب احتمال جمع‌شدن این پروتئین‌ها را کاهش می‌دهد.

در این مورد پژوهشگران دانشگاه واشینگتن در سن‌لوئیس برای دو شب به‌بررسی بیمارانی که به کلینیک خواب مراجعه کرده بودند، پرداختند. همه این افراد از دارویی به‌نام سوورکسانت که‌ درمانی رایج برای بی‌خوابی است، استفاده می‌کردند. بررسی‌ها حاکی از کاهش اندکی در میزان پروتئین‌های آمیلوئید بتا و تاو در مغز این افراد بود. پروتئین‌هایی که تجمع آنها در بیماری آلزامیز دیده شده است.

اگرچه این مطالعه بسیار کوتاه بود و تعداد کمی از افراد بزرگسال سالم را در بر می‌گرفت، اما به‌خوبی توانست ارتباط بین قرص خواب و مولکول‌های نشانگر آلزایمر را نشان دهد. دانشمندان اختلال خواب را از نشانه‌های اولیه آلزایمر می‌دانند. نشانه‌ای که پس از آن فراموشی حافظه و زوال عقل فرا خواهند رسید. البته از زمان بروز اولین نشانه‌ها، سطح پروتئین‌های غیرعادی آمیلوئید بتا در مغز اوج می‌گیرد. این پروتئین‌ها پلاک‌هایی را شکل داده و سلول‌های مغزی را مسدود می‌کنند.

پژوهشگران گمان می‌کنند که بهبود شرایط خواب می‌تواند یکی از راه‌های پیشگیری از آلزایمر باشد. در این صورت مغز این فرصت را خواهد داشت تا از شر پروتئین‌های سمی و دیگر موارد مضری که در طول روز انباشته شده‌اند، خلاص شود. در این زمینه قرص های خواب آور می‌توانند کمک‌کننده باشند.

در پژوهش لوسی و همکاران گروهی از افراد بین ۴۵ تا ۶۵ سال دو دوز سوورکسانت یا دارونما دریافت کردند. یک ساعت بعد مقداری از مایع مغزی-نخاعی را برای بررسی جمع‌آوری شد. پژوهشگران برای ۳۶ ساعت هر دو ساعت یکبار مقداری نمونه جمع‌آوری کردند. شرکت‌کنندگان در این مدت خواب بودند تا تغییرات سطح پروتئین با دقت ارزیابی شود.

در زمینه خواب هیچ تفاوتی بین این دو گروه مشاهده نشد. هرچند که سطح آمیلوئید بتا در افرادی که قرص خواب آور دریافت کرده بودند، نسبت به افرادی که دارونما دریافت کرده بودند، بین ۱۰ تا ۲۰ درصد کمتر بود.همچنین بین دوز بالای قرص خواب آور و کاهش لحظه‌ای تاو فرافسفرگیری شده (شکل خاصی از پروتئین تاو که باعث ایجاد پلاک و مرگ سلول‌ها می‌شود) ارتباط مشاهده شد.

هرچند که این تغییر فقط مربوط به برخی از انواع پروتئین تاو بود و میزان تراکم آنها نیز ۲۴ ساعت پس از مصرف قرص مجددا بالا رفت. لوسی در این رابطه توضیح داد که اگر ما بتوانیم میزان تاو فسفرگیری شده را کاهش دهیم، احتمالا چین‌خوردگی و تجمع کمتری را خواهیم داشت و مرگ سلول‌های عصبی نیز کمتر رخ می‌دهد. هرچند که برای اینکار باید افراد میان‌سالی که قرص خواب مصرف می‌کنند و ممکن است در خطر آلزایمر باشند را برای چندین ماه در نظر گرفت.

با وجود این، نباید افرادی که نگران ابتلا به آلزایمر هستند، به‌‌مصرف روزانه قرص های خواب آور رو بیاورند؛ زیرا هنوز ابعاد زیادی از این مسئله نامشخص باقی‌ مانده‌اند.

مشکل اول اینکه این پژوهش تنها دو شب طول کشید. مشکل دوم اینکه تنها ۳۸ نفر مورد بررسی قرار گرفتند و آنها نیز هیچکدام نه نشانه‌‌ای از زوال عقلی داشتند و نه از مشکل بسیار جدی خواب رنج می‌بردند. از طرفی مصرف طولانی‌مدت قرص خواب نیز یک راه‌حل مناسب نیست و باعث وابستگی شدید می‌شود.

همچنین قرص خواب باعث می‌شود که فرد به‌جای داشتن خواب‌های عمیق، از خواب‌های کوتاه‌تر بهره ببرد. پژوهش لوسی و همکاران در این رابطه نشان داد که خواب‌های سطحی و باکیفیت پایین می‌توانند سطح پروتئین‌های تاو و آمیلوئید بتا را افزایش دهند. در پژوهش اشاره شده هدف یافتن ارتباط بین بهبود کیفیت خواب با قرص خواب‌ آور و پایین‌ آمدن سطح تاو و آمولوئید بتا در مایع شست‌و‌شوی مغزی بود. پژوهش‌های پیشین نشان داده بود که حتی یک شب اخلال در روند خواب می‌تواند سطح آمیلوئید بتا را افزایش دهد.

البته همه این موارد در رابطه با تاثیر مثبت قرص خواب بر پیشگیری از آلزایمر، به درک ما از دلایل ایجاد این بیماری نیز بستگی دارد. برای چندین دهه باور رایج این بود که تجمع پروتئین‌های غیرعادی در مغر باعث ایجاد آلزایمر می‌شود. همین نیز باعث شده بود که دانشمندان تمام تلاش خود را روی دست‌یابی به داروها و روش‌هایی برای کاهش سطح آمیلوئید بتا کنند. هرچند که هیچکدام از این روش‌ها هیچ تاثیری معناداری روی پیشگیری یا کند کردن پیشرفت آلزایمر نگذاشتند.

همین‌ها نیز باعث شده که باور پیشین در رابطه با دلیل ایجاد آلزایمر مورد تردید گسترده قرار گیرد. به‌بیانی دیگر اگرچه قرص خواب می‌تواند کمی باعث آرامش شود، اما استفاده از آن به‌عنوان راهی برای پیشگیری از آلزایمر هنوز مورد تایید نیست. مخصوصا اگر مشخص شود که باور پیشین دانشمندان در رابطه با عامل ایجاد آلزایمر اشتباه بوده است.

البته فراموش نکنید که با وجود این، ارتباط بین اختلال خواب و بیماری آلزایمر تقریبا اثبات شده است و هر روز نیز شواهد بیشتری در این رابطه ارائه می‌شود. با توجه به اینکه در حال حاضر درمانی برای آلزایمر وجود ندارد، دانشمندان توصیه می‌کنند که با رعایت بهداشت خواب و درمان مشکلاتی همچون وقفه تنفسی در خواب کیفیت خواب خود را بهبود ببخشید.

به‌طور کلی خواب تاثیر بسیار زیادی روی شرایط مغز دارد. پیشتر نیز گفته شده بود که اگر کمتر از ۵ ساعت می‌خوابید، هیچ فرقی با راننده‌های مست ندارید. لوسی نیز تاکید کرد که انسان فاصله زیادی تا ساخت دارویی برای جلوگیری از پیشرفت و درمان آلزایمر دارد؛ اما تا آن زمان می‌توان با بهبود کیفیت خواب تاحدودی سلامت مغز را تامین کرد. احتمالا نتایج این مطالعه سبب شود که افراد بیشتری به بررسی ارتباط بین قرص خواب و بیماری آلزایمر بپردازند.