زلزله‌ ترکیه-سوریه و خوی؛ تلفات انسانی و حاشیه‌ساز شدن پروژه «هارپ»

به گزارش گروه دانش و فناوری به نقل از ایسنا، 

در ساعت ۴ و ۱۷ دقیقه روز ۶ فوریه ۲۰۲۳ مصادف با ۱۷ بهمن ۱۴۰۱، زمینلرزه‌ای سهمگین و فاجعه‌آمیز به بزرگی ۷.۸ مرکز و جنوب ترکیه و شمال و غرب سوریه را به مدت ۷۵ ثانیه لرزاند و خسارات گسترده‌ای به جای گذاشت.

۹ ساعت بعد از این زمینلرزه‌ زلزله‌ دیگر در جهت بین شمال و شمال شرقی استان قهرمان ماراش با شدت ۷.۷ و در فاصله ۱۰۵ کیلومتری کانون زلزله اول، رخ داد.

زلزله ۲۰۲۳ ترکیه-سوریه، قوی‌ترین زمینلرزه عصر معاصر در این منطقه، بعد از زمینلرزه ۱۹۳۹ ارزنجان رتبه‌بندی شده ‌است، ضمن آنکه این زلزله پس از زلزله ۱۶۶۸ آناتولی شمالی، شدیدترین زمینلرزه تاریخ ترکیه به‌شمار می‌رود.

همچنین این زلزله دوقلو مرگبارترین زلزله در ترکیه از زمان زلزله ۱۲۶۸ "کیلیکیه" و در سوریه از زمان زمینلرزه ۱۸۲۲ "حلب" به شمار می‌رود. آسیب‌های ساختاری این زلزله تا شعاع فاصله کشورهای فلسطین، رژیم اشغالگر قدس، مصر و قبرس و همچنین تا سواحل دریای سیاه در شمال خاک ترکیه نیز گسترده بوده‌است.

بر اساس اعلام مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی در بازه یک ساله قبل از زلزله ۷.۷ پازارچیک ترکیه تعداد ۳۶۱۹ زلزله از ۶ فوریه ۲۰۲۲ تا ۶ فوریه ۲.۲۳ به ثبت رسیده است که از این تعداد ۱۹ زلزله به بزرگی ۴ و بالاتر بوده است.

توزیع زلزله‌های یک‌سال قبل از وقوع زلزله ۷.۷ پازارچیک 

تا ساعات شب ۲۴ فوریه ۲۰۲۳ بر اساس آمار AFAD تعداد ۹۴۹۲ پس‌لرزه در اطراف رومرکز زلزله ترکیه-سوریه به ثبت رسیده که از این تعداد ۲ پس‌لرزه بالای ۶ ، تعداد ۴۲ پس‌لرزه با بزرگی بین ۵ تا ۶ بوده است. 

توزیع پس‌لرزه‌ها تا ۲۴ فوریه ۲۰۲۳ در محدوده رومرکزی زلزله‌های پازارچیک و البیستان

در این رخداد لرزه‌ای فاجعه‌بار، بار دیگر صحبت از ردپای «هارپ» به میان آمد، این در حالی بود که به اعتقاد محققان، «هارپ» یک پروژه تحقیقاتی امریکا است و هیچ اثری بر روی رخدادهای لرزه‌ای ندارد.

به اعتقاد عبدالرضا قدس، محقق حوزه ژئوفیزیک و ددانشیار ژئوفیزیک دانشکده علوم زمین دانشگاه تحصیلات تکمیلی علوم پایه زنجان، یک زلزله با بزرگای ۷ دارای انرژی معادل هزار بمب اتمی ناکازاکی است که شهر ناکازاکی ژاپن را به تلی از خاک تبدیل کرد و در مقابل کل انرژی که «هارپ» به آسمان می‌فرستد، تنها ۳.۶ مگاوات است که در مقابل انرژی یک بمب اتم، عدد قابل مقایسه‌ای نیست! از این رو نمی‌توان با کوباندن تمام انرژی «هارپ» بر روی زمین، یک زلزله ایجاد کرد.

به گفته وی، ایجاد زلزله‌ مهیبی همانند زمینلرزه هائیتی با امواج «هارپ» به همان اندازه بعید است که با یک انگشت بخواهیم برج میلاد را از جا بکَنیم و به جای دیگری منتقل کنیم.

وی همچنین در پاسخ به ادعای برخی افراد که معتقدند با هدایت امواج بر روی گسل‌ها، می‌توان آنها را تحریک کرد و زلزله بوجود آورد، چنین پاسخ می‌دهد:  «هارپ» تنها بر روی قسمت‌های پایینی لایه یونوسفر یعنی کمتر از ۱۰۰ کیلومتری اثرگذار است؛ از این رو انعکاس امواج «هارپ» محدود به مناطق اطراف آن است و بُرد بسیار کمتری از آنچه مدعیان «هارپ» می‌گویند، دارد.

علاوه بر آن دامنه امواج «هارپ» همانند هر نوع موج دیگری، با دور شدن از منبع تولید، بسیار کم می‌شود و از آنجایی که امواج «هارپ» در یک فضای سه بعدی پخش می‌شود، با دو برابر شدن فاصله از چشمه، دامنه‌شان به نیم تقلیل می‌یابد، به گونه‌ای که دانشمندان نشان دادند که در فاصله ۲۰۰ کیلومتری از فرستنده، تنها ۲ وات از ۳۰ میلیون وات انرژی فرستاده شده به آسمان به سطح زمین می‌رسد.

زلزله خوی و ارتباط آن با زلزله ترکیه-سوریه

قبل از رخداد زلزله‌های بزرگ ترکیه-سوریه، در روز ۸ بهمن زمینلرزه‌ای به بزرگای ۵.۹، خوی استان آذربایجان غربی ایران را لرزاند و در فضای مجازی برخی‌ها پیش‌بینی کرده بودند که در روز ۲۷ بهمن یک زمینلرزه بزرگ دیگری در خوی رخ خواهد داد. بعد از رخداد زلزله‌های بزرگ ترکیه و سوریه باز در فضای مجازی ادعایی در خصوص ارتباط این دو رخداد لرزه‌ای در ایران و ترکیه را مطرح کردند.

دانشیار ژئوفیزیک دانشکده علوم زمین دانشگاه تحصیلات تکمیلی علوم پایه زنجان، همچنین در خصوص ارتباط زلزله‌های خوی و ترکیه، گفت: طبیعی است که یک زلزله زمانی که رخ می‌دهد، اطراف خود را بلرزاند و همچنین این امکان وجود دارد که در زلزله‌های بزرگ، بعد از رخداد اصلی، زلزله دومی با همان بزرگا بر روی گسل دیگری که در نزدیگی گسل اول است، رخ دهد که نمونه آن زلزله اهر است که یک زلزله با بزرگای ۶.۴ رخ داد و بعد از آن زلزله دیگری با بزرگای ۶.۲ به ثبت رسید و همانند زلزله ترکیه، یک زلزله دوقلو رخ داد.

قدس، ادامه داد: زلزله خوی اگر بخواهد زمینلرزه دیگری در گسل دیگری را تحریک کند، دور از ذهن است؛ چرا که بزرگای زلزله خوی در حدی نبوده که بتواند در ایجاد زلزله‌ای در فواصل دور، اثرگذار باشد.

وی اضافه کرد: در این زمینه نیز ادعاهایی مطرح شده که اگر زلزله‌ای با بزرگای ۸ رخ دهد، می‌تواند در فواصل دور زلزله دیگری را ایجاد کند که این گفته نیز به اثبات نرسیده است. برخی‌ها گفته‌اند که زلزله ترکیه می‌تواند بر روی گسل تبریز اثرگذار باشد.

انتهای پیام