پیش ‌خور تولید چهار ساله خودرو

به گزارش گروه دانش و فناوری به نقل از جی اس ام ،فروش ۵۰۰‌ هزار دستگاه خودروی داخلی در حالی آغاز می‌شود که با توجه به حذف قرعه‌ کشی (طبق گفته وزارت صمت) و همچنین حجم عظیم تقاضای احتمالی، نحوه عرضه و اولویت تحویل، علامت سوال بزرگ این ابر طرح است. وزارت صمت از هفته‌ها قبل وعده عرضه ۵۰۰‌ هزار دستگاه خودروی داخلی را داده؛ وعده‌ای که تا به امروز دو بار به تعویق افتاده، اما بنا است به مدت سه‌ روز به اجرا دربیاید. طبق زمان‌ بندی در نظر گرفته‌ شده از سوی وزارت صمت، متقاضیان از شنبه این هفته تا سه‌شنبه فرصت داشتند نسبت به افتتاح حساب وکالتی اقدام کنند و با توجه این که تایید حساب‌های مورد نظر زمان می‌برد، ثبت‌نام از جمعه ۲۶ اسفند آغاز می‌شود و تا پایان روز ۲۸ همین ماه نیز ادامه خواهد داشت. طبق اعلام وزارت صمت، پروسه اولویت‌ بندی و اعلام نتایج قطعی ابر طرح فروش، تا پایان فروردین طول می‌کشد.

هر چند در نگاه نخست، فروش خودرو با توجه به حجم عظیم عرضه، می‌تواند به تقاضای قابل‌ توجهی پاسخ داده و خیلی‌ها را از مراجعه به بازار آزاد بازدارد و همچنین سرعت رشد قیمت را هم کاهشی کند، اما ابر طرح مورد نظر خالی از چالش و ابهام نیز نیست. در این بین، ابهام و علامت سوال اصلی اینجا است که وزارت صمت چگونه می‌خواهد به حجم عظیم تقاضا در طرح بزرگ خود پاسخ دهد؟

طبق اعلام اولیه وزارت صمت، قرار است ۵۰۰‌ هزار دستگاه خودروی تولید داخل در قالب طرح‌های مختلف (اعم از فروش فوری و پیش‌ فروش) عرضه شود، ضمن آنکه مانند قبل در صورت بیشتر بودن تقاضا نسبت به عرضه، دیگر چیزی به اسم قرعه‌ کشی (به سبک گذشته) در کار نخواهد بود. البته این احتمالا به معنای حذف کامل قرعه‌ کشی نیست؛ زیرا وزارت صمت اعلام کرده است به تمام شرکت‌ کنندگان در ابر طرح فروش، خودرو خواهد داد. بنابراین با توجه به اینکه تعداد تقاضا قطعا بالاتر از عرضه خواهد بود، وزارت نفت باید به هر نحو ممکن (احتمالا قرعه‌ کشی) اولویت تحویل به متقاضیان را مشخص کند.

تفاوت این مدل با مدل قبلی اینجا است که قبلا هر متقاضی در قرعه‌ کشی طرح‌های فروش برنده نمی‌شد، باید تا طرح بعدی صبر می‌کرد تا شانس خود را بار دیگر امتحان کند. حالا اما تمام کسانی که در ابر طرح فروش پیش‌ رو شرکت می‌کنند، به شرط احراز شرایط لازم، عملا برنده هستند و طبق وعده وزارت صمت، خودرو به همه آنها تحویل خواهد شد. در واقع وزارت صمت به واسطه قرعه‌ کشی موعد تحویل خودرو به متقاضیان را مشخص خواهد کرد، نه منتخبان را. به عنوان مثال، اگر طبق لاتاری‌های قبلی، حدود شش‌ میلیون نفر در ابر طرح فروش خودرو شرکت کنند، وزارت صمت بین آنها قرعه می‌اندازد تا مشخص شود چه کسی چه زمانی خودروی خود را تحویل خواهد گرفت. با این حساب، وزارت‌ صمتی‌ها باید به واسطه قرعه‌ کشی شش‌ میلیون اولویت را تعیین کنند که این یعنی چالش بزرگی پیش‌ روی این وزارتخانه خواهد بود.

اصلی‌ترین چالشی که صمتی‌ها در این ماجرا با آن مواجه هستند، به موضوع تامین خودروهای ثبت‌ نامی مربوط می‌شود. وزارت صمت می‌خواهد ۵۰۰‌ هزار دستگاه خودرو را در طرح فروش بزرگ خود عرضه کند و هر چه هم که تقاضا بیش از عرضه باشد، طبق وعده این وزارتخانه باید خودروی آنها تامین شود. با توجه به تجربه‌های قبلی و همچنین جلوتر بودن تورم در بازار خودرو نسبت به قیمت کارخانه‌ای خودروها، به احتمال فراوان میزان تقاضا بسیار بیشتر از عرضه خواهد بود و بعید نیست تجربه طرح‌های فروش قبلی تکرار شود. اگر فرض را بر همان شش‌ میلیون تقاضا بگذاریم و کسی هم انصراف ندهد و وزارت صمت هم روی قولش بابت عرضه خودرو به تمام ثبت‌نام‌ کنندگان بایستد، معنایش این است که تولید حداقل چهار سال شرکت‌های خودرو ساز به واسطه ابر طرح فروش پیش‌رو، پیش‌ خور خواهد شد. خودرو سازان کشور طی امسال حدود یک‌ میلیون و ۲۰۰‌ هزار دستگاه تولید داشته‌اند که ۴۰۰‌ هزار دستگاه کمتر از وعده این وزارتخانه بود.

صمتی‌ها برای سال آینده نیز با وجود اینکه قول امسالشان محقق نشد، وعده تولید یک‌ میلیون و ۶۰۰ تا یک‌ میلیون و ۸۰۰‌ هزار دستگاه خودرو را داده‌اند. اگر فرض کنیم سال آینده نیز وعده وزارت صمت عملی نشود (که اصلا بعید نیست) و همین ۴۰۰‌ هزار دستگاه امسال را ملاک قرار دهیم، می‌توان تولید میانگین خودرو در چهار سال آینده را یک‌ میلیون و ۵۰۰‌ هزار دستگاه در نظر گرفت. در حالت خوش‌ بینانه اما می‌توان سقف میانگین را بالاتر برد و مثلا به دو میلیون دستگاه رساند. در هر دو صورت، وزارت صمت برای پاسخگویی به تقاضای احتمالی (شش‌ میلیون تقاضا) باید تولیدات آینده خودرو سازان را به پای فروش بزرگ پیش‌ رو پیش‌ خور کند. با در نظر گرفتن میانگین ۵/ ۱ میلیون دستگاهی و با تقسیم شش‌ میلیون تقاضای احتمالی بر این عدد، خودرو سازان تا پایان سال ۱۴۰۵ باید تمام تولیدات خود را صرف عمل  به تعهدات ایجاد شده از محل ابر طرح فروش پیش‌ رو کنند.

اما اگر میانگین را دو میلیون دستگاه در نظر بگیریم، تولید سه‌ سال خودرو سازان (تولید تا پایان سال ۱۴۰۴) صرف عمل به تعهدات احتمالی می‌شود. این آمار و ارقام البته در حالی است که گویا از نظر وزارت صمت، قرار نیست تقاضایی در حد فرضیات این گزارش، در ابر طرح فروش خودرو شکل بگیرد، چه آنکه معاون حمل‌ و نقل این وزارتخانه اعلام کرده ممکن است تحویل خودروها تا ۱۴۰۳ طول بکشد. منوچهر منطقی در نشستی خبری و در پاسخ به این پرسش که با توجه به عرضه ۵۰۰‌ هزار دستگاه خودروی داخلی، اگر بیش از این تعداد، تقاضا ایجاد شود، تکلیف مازاد تقاضا چه خواهد شد، گفت که تقاضایی حذف نخواهد شد و قرعه به جهت تعیین نوبت انجام می‌شود و اگر تقاضا بیش از توان تولید در سال ۱۴۰۲ که حدودا ۶/ ۱ میلیون دستگاه خودرو است و تا ۸/ ۱ میلیون دستگاه هم احتمال تولید وجود دارد، باشد، از ظرفیت تولید و فروش در سال ۱۴۰۳ استفاده و نوبت افراد به آن زمان خواهد افتاد.

به گفته وی، بنابراین ممکن است نوبت تحویل به سال بعد (۱۴۰۳) بیفتد؛ در این صورت چنانچه افراد به دریافت در نوبت خود تمایل داشته باشند، می‌‌‌توانند ادامه فرآیند ثبت‌‌‌نام را انجام دهند اما اگر این زمان برایشان طولانی بود و تمایل به انتظار نداشته باشند، می‌‌‌توانند انصراف داده و وجه خود را برداشت کنند.  اظهارات معاون حمل‌ و نقل وزارت صمت اما در حالی است که احتمالا تقاضای بسیار زیادی برای فروش پیش‌رو شکل خواهد گرفت و بعید است کار تا سال ۱۴۰۳ جمع شود. مسئله دیگر اینجا است که برخی از خودروهایی که در طرح فروش پیش‌ رو عرضه می‌شوند، احتمالا طی سال آینده یا سال بعد از آن حذف خواهند شد و محصولات جدیدی جای آنها را می‌گیرند و این خود یک چالش به شمار می‌رود. در کنار اینها احتمال اینکه ماجرای سال ۹۷ یعنی تعهدات معوق رخ دهد، دور از ذهن نیست. در آن سال، اتفاقی ناگهانی به نام تحریم سبب شد خودرو سازان با کوهی از تعهدات معوق مواجه شوند، زیرا بدون آینده‌ نگری (که البته شاید همه تقصیر نیز بر گردن آنها نبود) یک‌ میلیون خودرو پیش‌ فروش کردند اما با توجه به افت تولید و خروج خودرو سازان خارجی، در تحویل آنها ماندند.

حالا نیز اگر پیش‌ بینی وزارت صمت بابت تولید خودرو در تیراژ بالا درست از آب در نیاید یا به هر دلیلی تیراژ افت کرده یا پایین بماند، ماجرای تعهدات معوق بار دیگر گریبان خودرو سازان را گرفته و مشتریان را نیز سرگردان خواهد کرد. ابر طرح فروش خودرو اما چالش‌ها دیگری نیز دارد؛ از جمله ماجرای سهمیه مادران و ‌در نظر نگرفتن سهمیه برای خودروهای فرسوده. گویا قرار است ۲۵۰‌ هزار دستگاه (نصف) از خودروهایی که قرار است عرضه شوند، به مادران دارای دو فرزند برسند، از همین رو سهمیه متقاضیان عادی از عرضه اصلی تنها ۲۵۰‌ هزار دستگاه خواهد بود.

انتهای پیام