راهکاری برای افزایش امید به تحصیل در دانش‌آموزان

به گزارش گروه دانش و فناوری به نقل از ایسنا، مطالعه عوامل تأثیرگذار بر موفقیت تحصیلی دانش‌آموزان، همواره از دغدغه‌های پژوهشگران و متفکران نظام تعلیم و تربیت بوده است و در پژوهش‌های متعدد، این عوامل به تناسب اهمیت و تأثیری که بر موفقیت تحصیلی دانش‌آموزان داشته‌اند، شناسایی و معرفی شده‌اند. یکی از این عوامل مهم و تأثیرگذار بر موفقیت تحصیلی دانش‌آموزان، امید به تحصیل است. مفهوم امید در عرصه تحصیلی از مواردی است که در مطالعات آموزشی غالبا مورد بی‌توجهی قرار می گیرد، در حالی که یکی از مهم‌ترین عوامل مؤثر بر انگیزش و پیشرفت تحصیلی است.

بنا بر نظر متخصصان، امیدواری که به معنای توانایی ادراک شده جهت اجرای مسیرهای پیش‌بینی شده برای رسیدن به آرزوها و اهداف آتی است، به عنوان شکلی از تقویت باورهای پایدار برای رسیدن به آرزوهای مدنظر و انتظار مطلوب منعطف به نتیجه، مفهوم‌سازی شده است. سه بعد امیدواری شامل مشخص کردن اهداف، تدوین راهبردهای خاص برای رسیدن به آن اهداف و ایجاد و حفظ انگیزه جهت کاربرد آن راهبردها هستند. امید به تحصیل یکی از زمینه‌های امیدواری کلی است که تأثیر زیادی در حوزه تحصیل دارد. امید تحصیلی مربوط به اهداف تحصیلی است که دانش‌آموز برای خویش برمی‌گزیند و به راه و مسیرهای دستیابی به این اهداف و همچنین عواملی که باعث می‌شوند تا دانش‌آموزان در این راه ثابت قدم بمانند، اشاره دارد.

در همین رابطه، یک تحقیق دانشگاهی توسط محققانی از دانشگاه سیستان و بلوچستان انجام شده است که در آن تاثیرات آموزش مهارت‌های ارتباطی بین فردی بر امید به تحصیل و احساس تعلق به مدرسه مورد ارزیابی علمی قرار گرفته‌اند.

این تحقیق روی گروهی از دانش‌آموزان پسر پایه ششم ابتدایی شهر زهک واقع در استان سیستان و بلوچستان در سال تحصیلی ۱۴۰۱-۱۴۰۰ انجام شده است و ابزار جمع‌آوری داده‌ها در آن، پرسشنامه‌های استاندارد امید به تحصیل و احساس تعلق به مدرسه بوده‌اند. برای نیمی از این دانش‌آموزان پس از ارزیابی اولیه، برنامه آموزش مهارت‌های ارتباطی بین فردی در هشت جلسه اجرا شد و سپس وضعیت امید به تحصیل و احساس تعلق آنان به مدرسه با گروهی که هیچ آموزشی دریافت نکرده بودند، به شکل علمی و آماری مقایسه شد.

نتایج این بررسی‌ها نشان دادند که آموزش مهارت‌های ارتباطی بین فردی هم بر امید به تحصیل و هم بر احساس تعلق دانش‌آموزان به مدرسه تأثیر مثبت و قابل توجهی دارد. بنابراین باید آموزش مهارت‌های ارتباطی بین فردی به عنوان یکی از سرفصل‌های درسی در راستای ارتقای امید به تحصیل و احساس تعلق دانش‌آموزان به مدرسه مورد توجه قرار گیرد.

در این خصوص، ناصر ناستی‌زایی، دانشیار و محقق مدیریت آموزشی گروه علوم تربیتی دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی دانشگاه سیستان و بلوچستان و همکارش می‌گویند: «آموزش مهارت‌های ارتباطی بین فردی به دانش‌آموزان موجب می‌شود که آن‌ها استعدادها و توانایی‌های فردی خود را شناسایی کنند و به خودآگاهی بیشتری در مورد خود دست پیدا کنند».

آن ها اضافه می‌کنند: «توانایی شناخت واقعی خود، موجب مقابله بهتر دانش‌آموزان در رویارویی با فشارهای تحصیلی و روانی می‌شود. در واقع رشد خودآگاهی در دانش‌آموزان موجب می‌شود که استعدادهای خود را بشناسند و در جهت پرورش آن‌ها گام بردارند. بنابراین با افزایش مهارت‌های ارتباطی، امید و انگیزش تحصیلی دانش‌آموزان نیز به طور معناداری افزایش می‌یابد».

بر همین اساس، آموزش مهارت‌های ارتباطی موجب می‌شود که دانش آموزان، ارتباطات را به عنوان وسیله‌ای در راستای حل مشکلات دانسته و در محیط تحصیل به گونه‌ای سازگارتر عمل کنند. این دانش‌آموزان در سایه برقراری ارتباط اثربخش با معلمان و همکلاسی‌ها، ضمن کاهش اضطراب و افزایش اشتیاق نسبت به کلاس درس، مدرسه را محیطی امن و مفید ارزیابی کرده و در برخورد با کلیه عوامل تحصیلی به گونه‌ای سازگار عمل می‌کنند و در نتیجه می‌توان انتظار داشت که آموزش مهارت‌های ارتباطی سبب افزایش احساس تعلق دانش‌آموز به مدرسه شود.

ناستی‌زایی و همکارش با توجه به یافته‌های این مطالعه به برنامه‌ریزان آموزش و پرورش پیشنهاد کرده‌اند که «طراحی برنامه‌ای مدون جهت آموزش مهارت‌های ارتباطی بین فردی به صورت کارگاه‌های آموزشی، بروشور و یا تدوین کتاب، به عنوان یکی از سرفصل‌های درسی در راستای ارتقای امید به تحصیل و احساس تعلق دانش‌آموزان به مدرسه مدنظر قرار بگیرد».

این یافته‌های علمی پژوهشی را فصل‌نامه «مطالعات روانشناسی تربیتی» وابسته به دانشگاه سیستان و بلوچستان منتشر کرده است.

انتهای پیام