توجه به «زمان»؛ راهی ساده برای ارتقای اثرگذاری درمان سرطان

تحقیقات گذشته در دانشگاه ژنو و دانشگاه «لودویگ – ماکسیمیلیان» مونیخ نشان داده است که اثرگذاری سیستم ایمنی بسته به زمانِ روز متفاوت است و در مورد انسان‌ها اوج میزان اثرگذاری در صبح‌ها است.

اکنون، این تیم تحقیقاتی نشان داده است که منظم بودن یا ریتم‌داری (rhythmicity) سیستم ایمنی و به خصوص سلول‌های دارینه‌ای (dendritic) که محافظان کلیدی سیستم ایمنی هستند، تاثیر خاصی روی رشد تومورها و همچنین میزان اثرگذاری ایمونوتراپی دارند که تاکنون مورد توجه قرار نگرفته است.

سلول‌های دندریتیک یا یاخته‌های دارینه‌ای از انواع یاخته‌های عرضه کننده آنتی‌ژن و همچنین به عنوان یاخته‌های فرعی در دستگاه ایمنی هستند که عملکرد اصلی آن‌ها پردازش آنتی ژن ها و ارائه آنتی ژن‌ها در پاسخ اولیه برای لنفوسیت‌های در حال استراحت است.

نتایج این تحقیق که در نشریه «نیچر» منتشر شده، حاکی است که در اقدامی ساده با تغییر زمان مداخلات درمانی می‌توان میزان اثرگذاری درمان را به میزان قابل ملاحظه‌ای افزایش داد.

ساعت‌های بیولوژیک بسیاری از فرایندهای فیزیولوژیک را یک ریتم ۲۴ ساعتی در موجودات زنده تنظیم می‌کنند و سیستم ایمنی هم از این قاعده مستثنی نیست.

«کریستوف شایرمان» (Christoph Scheiermann) استاد بخش پاتولوژی و ایمنی‌درمانی مرکز تحقیقاتی دانشگاه ژنو و مسئول این تحقیق گفت: از طریق مطالعه خط سیر حرکت و جابجایی سلول‌های دارینه‌ای در سیستم لنفاوی (lymphatic system) که یکی از ضروری‌ترین عناصر پاسخ ایمنی است، بر این مساله تاکید کردیم که فعال‌سازی ایمنی در طول روز نوسان دارد.

محققان در مطالعه جدید بطور خاص روی درمان سرطان تمرکز کردند تا ارزیابی کنند این نوسان موقتی چه تاثیری بر تومورها دارد. محققان به این منظور به مدت دو هفته تومورهای سیاه رنگ قشر عمیق پوست (melanoma) را در شش زمان مختلف از روز به موش‌های آزمایشگاهی تزریق کردند.

«چن وانگ» یکی از محققان گفت: صرفا با تغییر زمان تزریق نتایج شگفت‌آوری مشاهده کردیم. مطابق با ریتم فعال‌سازی سیستم ایمنی موش‌ها، تومورهای القا (ایمپلنت) شده در بعدازظهر رشد کمی داشتند در حالی که تومورهای القا شده در شب بسیار سریع‌تر رشد کردند. همچنین با سرکوب ساعت‌ داخلی سلول‌های دارینه‌ای، ریتم فعال‌سازی سیستم ایمنی ناپدید شد که این مساله نقش مهم آنها را تایید کرد.

برای دریافتن احتمال تکرار این نتایج در انسان‌ها، دانشمندان داده‌های مربوط به درمان بیماران با واکسن سرطان برای تومور سیاه رنگ عمیق پوست را مورد بررسی قرار دادند. سلول‌های «تی» در این بیماران به درمان در اوایل صبح بهتر پاسخ دادند که با پروفایل شبانه‌روزی انسان مطابقت دارد.

محققان اکنون می‌خواهند این یافته‌های اولیه را از طریق مطالعات بالینی مورد بررسی و تایید قرار دهند. با این حال خود این ایده که درمان بسته به زمان آن در طول روز می‌تواند موثرتر باشد، احتمالات مهم و شگفت‌آوری را مطرح می‌کند.