بحران‌های پسا کرونا: افزایش مقاومت آنتی‌میکروبی در اثر کووید

با گذشت بیش از دو سال از پندمیک کووید، با استفادهٔ بی‌رویه و نامناسب آنتی‌بیوتیک ناشی از پروتکل‌های درمانی، متخصصان درمان و سلامت عمومی می‌گویند مقاومت آنتی‌میکروبی در بسیاری از کشورها به طرز قابل‌توجهی بدتر می‌شود.

این نگران‌کننده است، زیرا باکتری‌هایی که عفونت‌های روتین در خون، ریه‌ها و مجاری ادرار ایجاد می‌کنند_جدای از بیماری‌های شناخته‌شده‌ای که همچنان در کشورهای کم‌درآمد وجود دارند، مانند حصبه و سل_روزبه‌روز به داروهای موجود مقاوم‌تر می‌شوند.

همزمان، صنعت داروسازی انگیزهٔ کافی برای توسعهٔ آنتی‌بیوتیک‌ها را ندارد، زیرا بازار آنها سودده نیست. ما تا سال ۲۰۵۰ سالانه ۱۰ میلیون نفر را از بیماری‌هایی از دست می‌دهیم که زمانی می‌توانستیم درمان‌شان کنیم. متأسفانه، ۹۰ درصد این مرگ‌ها در کشورهای با درآمد متوسط یا پایین رخ خواهند داد.

مقاومت آنتی‌میکروبی به نوبهٔ خود یک پندمیک باسابقه است که نادیده گرفته می‌شود. کووید ضرورت از بین بردن فرهنگ استفادهٔ دست‌ودلبازانه از آنتی‌بیوتیک‌ها را تقویت کرده است. ما باید مقررات مرتبط با تجویز این داروها را تقویت و درمان‌گران سراسر دنیا را نسبت به استفاده از آنتی‌بیوتیک‌ها سخت‌گیرتر کنیم.

ما باید بهداشت را بهبود دهیم تا از گسترش باکتری‌های بیماری‌زا جلوگیری کنیم. ما به تشخیص‌های بهتر و برنامه‌های واکسیناسیون پویاتر نیاز داریم. گزینه‌های ما در حال کاهش هستند و باکتری‌های عفونت‌زا که افراد زیادی را در کشورهای غیر غربی درگیر می‌کنند، در حال پیروزی در نبردی هستند که زمانی آن را در دستان خود داشتیم.

هند را در نظر بگیرید: بزرگترین مصرف‌کنندهٔ آنتی‌بیوتیک در جهان و جایی که فرهنگ استفاده از آنتی‌بیوتیک کاملاً در آن رخنه کرده. پزشکان برای بیماری‌هایی نظیر سرماخوردگی معمولی، یا اسهال و یا حتی تب‌های کوتاه آنتی‌بیوتیک تجویز می‌کنند.

عوامل گوناگونی محرک این تجویزها هستند؛ از جمله فقدان دانش مناسب دربارهٔ زمان استفاده از آنتی‌بیوتیک‌ها، فقدان تجهیزات تشخیص، ناتوانی بیماران برای پرداخت هزینه‌های تشخیص مناسب، انگیزه‌های اقتصادی، خواستهٔ بیمار و ترس از قصور بالینی.

داروسازان، که در بسیاری از بخش‌های هند به عنوان اولین ایستگاه خدمات درمانی نیز فعالیت می‌کنند، همین کار را انجام می‌دهند، زیرا آنتی‌بیوتیک‌ها بدون تجویز پزشک کاملاً در دسترس هستند اما این داروها اغلب عمل نمی‌کنند، چون اکثریت بیماری‌ها ویروسی هستند، نه باکتریایی. اما به علت همین رویه‌ها، عامهٔ مردم عقیده دارند آنتی‌بیوتیک‌ها عمل می‌کنند.

با این اوصاف، غافلگیرکننده نیست که هند، باتوجه به جمعیت بیش از یک میلیاردی خود و دسترسی آسان به آنتی‌بیوتیک‌ها، با سوء مصرف گسترده از آنها دست و پنجه نرم می‌کند.

چیزی که اوضاع را پیچیده‌تر می‌کندبار بالای عفونت‌های باکتریایی با وجود تضمین آنتی‌بیوتیک‌ها است. به علت سوء مصرف گسترده، باکتری‌های عفونت‌زا در برابر این داروها مقاوم‌تر می‌شوند. پس علی‌رغم نیاز به آنتی‌بیوتیک‌ها، آنها قدرت خود را از دست می‌دهند.

پندمیک کووید این رویهٔ سوء مصرف آنتی‌بیوتیک‌ها را تقویت کرده است. علی‌رغم این که کووید یک بیماری ویروسی با نرخ پایین عفونت باکتریایی ثانویه است، پندمیک احتمالاً در مصرف ۲۱۶ میلیون دوز آنتی‌بیوتیک اضافه در موج اول در سال ۲۰۲۰ نقش داشته است.

این رویه در موج‌های کووید بعدی، شامل واریانت‌های دلتا و امیکرون، نیز ادامه پیدا کرد و احتمالاً مشکل مقاومت در کشور را تشدید کرده است.

هند تنها نیست. پژوهشگران رویه‌های مشابه سوء مصرف آنتی‌بیوتیک را در کشورهای با درآمد متوسط یا پایین دیگر نیز مشاهده کرده‌اند؛ از جمله بنگلادش، پاکستان، برزیل و اردن.

ما به چند راه‌حل برای این مشکل اشاره کردیم، اما مهم‌ترین کاری که می‌توانیم انجام دهیم، تغییر این فرهنگ است_نگرش‌ها و رویکردهای ارائه‌دهندگان خدمات درمانی و عامهٔ مردم در رابطه با آنتی‌بیوتیک‌ها در کشورهای با درآمد کم یا متوسط.

برای مثال، در این کشورها، عفونت‌های حاد مجرای تنفسی فوقانی، که احتمالاً ویروسی هستند، اکثر تجویزهای غیر ضروری آنتی‌بیوتیک را به خود اختصاص می‌دهند، اما برای بسیاری از ارائه‌دهندگان خدمات درمانی، دستورالعمل‌های استاندارد درمان ملی فراهم نیستند؛ حتی این راهنماها اگر در دسترس باشند، کاربرپسند نیستند و استفادهد مسئولانه از آنتی‌بیوتیک‌ها را شرح نمی‌دهند، در نتیجه استفاده از آن‌ها در رویه‌های پزشکی روزمره دشوار است.

در سال ۲۰۱۷، سازمان بهداشت جهانی چارچوب AWaRe (دسترسی-Aware، تماشا-Watch و ذخیره-Reserve) را برای آنتی‌بیوتیک‌ها شکل داد که داروها را براساس ریسک مقاومت حاصل طبقه‌بندی می‌کند.

به زودی WHO یک کتاب مرجع دربارهٔ آنتی‌بیوتیک‌ها با اینفوگرافی‌های ساده و یک اپلیکیشن موبایل منتشر می‌کند که با استفاده از رویکردی که «چراغ راهنما» نام دارد، بهترین رویه را در ارزیابی، تشخیص و درمان بیماری‌های گوناگون در بیماران سرپایی و بستری فراهم می‌کند.

شواهد اخیر از چین نشان داده‌اند که یک رویکرد چراغ راهنما در دستورالعمل‌های بالینی برای عفونت‌های دستگاه تنفسی فوقانی تجویز آنتی‌بیوتیک را در گروه دستکاری از ۸۲ درصد به ۴۰ درصد کاهش داد؛ برای مقایسه، در گروه کنترل کاهش از ۷۵ به ۷۰ درصد بود.

با این حال، تغییر رفتار انسانی و غلبه بر دهه‌ها رویهٔ ناشایست چالش‌برانگیز است؛ مخصوصاً در میان پزشکانی که مشغول کار هستند و به‌ویژه آنهایی که در بخش‌های غیر رسمی و خصوصی فعالند.

مطالعات مشتری مخفی، که در آنها افراد آموزش‌دیده در نقش مشتری از یک تاسیسات بازدید و تجربهٔ خود را گزارش می‌کنند، یک شکاف دانش-عمل بزرگ را در بسیاری از کشورها نشان می‌دهد_شکافی بین چیزی که عرضه‌کنندگان می‌گویند برای یک بیمار انجام خواهند داد، در مقابل چیزی که واقعا در یک رویهٔ بالینی معمولی انجام می‌دهند.