توسعه پلتفرم طراحی و ساخت ایمپلنت‌های تیتانیومی جایگزین استخوان

با توجه به نیازهای گسترده بیماران کشور و نیز منطقه، طرح «توسعه پلتفرم طراحی و ساخت ایمپلنت‌های سفارشی تیتانیومی جایگزین استخوان» برای نخستین بار در کشور و توسط محققین دانشگاه صنعتی شریف انجام شده است. در این پلتفرم، بهینه‌سازی و استانداردسازی کلیه مراحل فرآیند طراحی و ساخت ایمپلنت‌های سفارشی تیتانیومی جایگزین استخوان مورد توجه قرار گرفته است تا بتوان این محصول را به‌صورت خدمتی مطمئن از نظر ایمنی و کارآیی، و نیز با مستندسازی مطابق دستورالعمل‌های لوازم پزشکی، در اختیار بیماران قرار داد.

اهمیت پلتفرم طراحی و ساخت ایمپلنت‌های سفارشی

فرزام فرهمند عضو هیئت علمی دانشکده مهندسی مکانیک دانشگاه صنعتی شریف و مجری این طرح گفت: نکته قابل توجه در موضوع تولید ایمپلنت سفارشی این است که در آن هر محصول به‌صورت اختصاصی و با توجه به ویژگی‌های یک بیمار خاص طراحی و ساخته می‌شود و لذا با محصول دیگر متفاوت است. از اینرو، برخلاف حالت متداول تولید صنعتی که در آن محصول استانداردسازی می‌شود، در تولید سفارشی نمی‌توان محصول را استانداردسازی کرد بلکه باید زنجیره فرآیندی تولید استانداردسازی شود.

وی گفت: بر این اساس، پروژه «توسعه پلتفرم طراحی و ساخت ایمپلنت‌های سفارشی تیتانیومی جایگزین استخوان» از فروردین‌ ۱۳۹۸ تا شهریور۱۴۰۱ و با حمایت معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری در مرکز تحقیقات فناوری‌های توانبخشی موفقیان دانشگاه صنعتی شریف انجام شده است. در این پروژه، کلیه مراحل طراحی، ساخت و عملیات تکمیلی ایمپلنت‌های سفارشی تیتانیومی مورد مطالعه، مدل‌سازی، تحلیل و تست قرار گرفته و زنجیره فرآیندی تولید شامل طراحی مفهومی و تفصیلی، ساخت افزایشی بر اساس روش SLM، عملیات تکمیلی سطحی و حرارتی، و پردازش‌های نهایی نظیر شستشو و استریل بهینه‌سازی، استانداردسازی و مستندسازی شده است. همچنین، بازرسی‌های دوره‌ای و آزمون‌های کنترل کیفی غیرمخرب برای کلیه مراحل تولید پیش‌بینی و طراحی شده‌اند تا از ایمنی و کارآیی محصول اطمینان حاصل شود.

ضمن اینکه فرآیندهای پیگیری بالینی و الگو برداری مورد توجه قرار گرفته‌اند تا از تجربیات پیشین در فرآیند طراحی و ساخت ایمپلنت‌های جدید استفاده شود. بدین ترتیب پلتفرمی توسعه یافته است که قادر است انواع مختلف ایمپلنت‌های سفارشی تیتانیومی را برای بیماران نیازمند کشور و منطقه تولید کرده و ایمنی و کارایی محصولات را بر اساس استانداردهای بین‌المللی تضمین نماید.

فرهمند در خصوص همکاران این پروژه گفت: با توجه به ماهیت چند رشته‌ای پروژه، کارشناسان و متخصصانی با تخصص‌های متنوع در حوزه‌های بیومکانیک، طراحی، ساخت و تولید و مواد و متالورژی در این پروژه مشارکت داشته‌اند که از جمله می‌توان به دکتر مراد کریم‌پور، مهندس احسان عبداللهی، مهندس مائده بهادران، دکتر امیرحسین جباری، دکتر محمد خوشکلام، مهندس سعید علیپور و مهندس غزاله مرادخانی اشاره کرد.

جراحی فک و صورت و جراحی ارتوپدی کاربرد اصلی این ایمپلنت‌های تیتانیومی

عضو هیئت علمی دانشکده مهندسی مکانیک در خصوص کاربرد این ایمپلنت‌ها گفت: ایمپلنت‌های سفارشی جایگزین استخوان از کاربردهای وسیعی در انواع مختلف جراحی، بخصوص جراحی فک و صورت و جراحی ارتوپدی برخوردارند. پلتفرم توسعه یافته در این پروژه قادر است انواع مختلف این ایمپلنت‌ها شامل؛ ایمپلنت‌های مفصلی و غیرمفصلی، ایمپلنت‌های سیمانی و غیرسیمانی (اتصال مستقیم ایمپلنت و استخوان)، ایمپلنت‌های سالید و متخلخل و ایمپلنت‌های متحمل بارهای مکانیکی کوچک، متوسط (نظیر نیروی بایت) و بزرگ (نظیر نیروی وزن) را به‌صورت بهینه و استاندارد طراحی و تولید نماید.

فرهمند در پایان گفت: این پلتفرم هم‌اکنون به‌صورت محدود تجاری‌سازی شده است و خدمات آن در اختیار جراحان و بیمارستان‌های منتخب قرار می‌گیرد. به‌‎طوری‌که تاکنون ایمپلنت‌های سفارشی در انواع مندیبل پارشیال و کامل، جمجمه، زایگوماتیک و کف چشم، تمپورال و لبه اوربیت، انگل فک، و مخروط‌های فمور و تیبیا برای جراحی تعویض مفصل زانو به‌صورت اختصاصی برای بیماران تولید شده و در ۲۵ عمل جراحی مورد استفاده قرار گرفته‌اند که نتایج آنها کاملا موفقیت‌آمیز بوده است. انتظار می‌رود که با سرمایه گذاری مناسب و افزایش ظرفیت تولید، این پلتفرم به‌صورت کامل تجاری شده و بتواند نیازهای بیماران سراسر کشور را به انواع ایمپلنت‌های سفارشی تامین کند.