حل یک معمای مهم در بدن موش‌های نر

به گزارش گروه دانش و فناوری اقتصاد ۱۰۰ و به نقل ازایسنا، به گفته گروهی از محققان دانشگاه هوکایدو، موش خاردار آمامی(Amami spiny rat)، یکی از گونه‌هایی است که فاقد کروموزوم Y و ژنی به نام SRY است و بر همین اساس مبنای ژنتیکی برای تمایز جنسی دارد. محققان دریافتند با تنظیم مثبت پروتئین Sox۹ در غیاب ژن SRY، تکرار توالی در موش‌های خاردار آمامی یک عامل تنظیم‌کننده جدید است.

طبق بیانیه مطبوعاتی، در شرایط عادی، ژن SRY روی کروموزوم Y باعث تشکیل بیضه‌ها می‌شود. با این حال ژن SRY همراه با کروموزوم Y، در تعداد کمی از گونه‌های جوندگان ناپدید شده است. تحقیقات زیادی در مورد مکانیسم این فرایند در حال انجام است.

موش خاردار آمامی یک جونده در معرض خطر انقراض است که فقط در آمامی اوشیما در ژاپن یافت می‌شود. این موش همراه با موش خاردار توکونوشیما، ول حفار کردی(Ellobius lutescens) و ول حفاری زایسان از گونه‌هایی هستند که فاقد کروموزوم Y هستند.

محققان این مطالعه به سرپرستی پروفسور"آساتو کوروآی‌وا"(Asato Kuroiwa) نمونه‌های بافتی حاصل از سه موش خاردار آمامی نر و سه موش خاردار آمامی ماده را برای ایجاد توالی ژنومی هر موش مورد بررسی قرار دادند. یک توالی دی.ان.ای تکراری که فقط در موش‌های نر وجود داشت پس از تحقیقات گسترده کشف شد. در کروموزوم ۳، این ناحیه تکراری قبل از ژن Sox۹ قرار داشت.

محققان دریافتند که تکرار توالی موش‌های خاردار آمامی یک عنصر تنظیمی جدید است که Sox۹ را در غیاب ژن SRY  بالا می‌برد. آنها توانستند موقعیت آن را بر روی کروموزوم‌ها در رابطه با Sox۹ ترسیم کنند و نشان دهند که شبیه Enh۱۴، تقویت کننده احتمالی Sox۹ در موش‌ها است.

آنها معتقدند که دو نسخه از Enh۱۴ با هم کار می‌کنند تا بیان Sox۹ را افزایش دهند. هنگامی که آنها با استفاده از تکنیک‌های ویرایش ژن، این توالی را در ژنوم موش‌ها وارد کردند، جنین‌های موش ماده(XX) بیان ژنی را نشان دادند که باعث رشد بیضه شد.

محققان در این مطالعه برای اولین بار از کشف یک عنصر ژنتیکی مخصوص گونه نر که مستقیماً با مکانیسم تعیین جنسیت در پستانداران مرتبط است و مستقل از ژن Sry است، خبر دادند. تحقیقات آینده بر تعیین روش دقیق عملکرد Enh۱۴ و همچنین سایر اجزای این سیستم جدید متمرکز خواهد بود. با این حال، مشخص نیست که آیا این روش برای چهار گونه جونده که فاقد کروموزوم Y هستند، به ویژه ول‌های حفاری اعمال می‌شود یا خیر. علاوه بر این، به گفته دانشمندانی که این تحقیق را انجام داده‌اند، این مطالعه ممکن است به مطالعات آینده روی انسان نیز کمک کند.

یافته‌های این مطالعه در مجله "PNAS"  منتشر شد.