راه حل مردم برای فرار از گرسنگی / تهدید امنیت غذایی ایرانیان

آلبرت بغزیان، استاد اقتصاد دانشگاه تهران و کارشناس اقتصادی در گفت و گو با ”اقتصاد 100" در پاسخ به این سوال می گوید: در جامعه ما همان افرادی که درآمدشان با افزایش تورم زیاد می‌شود و به اصطلاح کاسبان تورم هستند، در هر شرایطی مشتری‌ رستوران های لوکس، غذاهای لاکچری، پروازهای خارجی و سفرهای لوکس هستند. بقیه مردم هم که با سیلی صورت خود را سرخ نگه داشته اند، اگر هوس غذای رستورانی یا فست فود کنند، یا باید غذای ارزان ولی بی کیفیت تهیه کنند یا به سراغ نیم پرس غذا و پیتزای برشی و نصفه ساندویچ بروند.

بغزیان این رفتار رستوران ها را مربوط به افزایش قیمت تمام شده موادغذایی از یک سو و کاهش شدید قدرت خرید مردم از سوی دیگر می داند. این استاد دانشگاه اظهار می دارد: روش هایی که برخی رستوران ها و فست فودها در پیش گرفته اند، در نتیجه افزایش لجام گسیخته و بدون نظارت مواد غذایی و به طور کلی غذا است. تا چندی پیش کالاهای اساسی  با ارز ۴۲۰۰ تومانی تامین می‌شد و بعدها ارز 28 هزار تومانی مشمول این کالاها شد. در حال حاضر هم هرچند ثبات نسبی در نرخ ارز وجود دارد، اما مشخص نیست که به چه دلیل، قیمت مواد غذایی که وابسته به نرخ ارز است، روز به روز افزایش پیدا می کند.

وی در ادامه می افزاید: یکی از دلایلی که می توان برای رشد افسارگسیخته قیمت تمام شده مواد غذایی تولید داخل متصور بود، افزایش هزینه‌های تولید کننده‌ است. البته عملا اتفاق خاصی رخ نداده که مثلا نرخ شیر، محصولات لبنی و حتی گوشت و مرغ به این صورت ناآرام و متلاطم باشد.

تاثیر اجاره بها بر نرخ غذاهای رستورانی

به اعتقاد بغزیان یکی از دلایل افزایش قیمت غذا در منوی رستوران ها و فست فودها به موضوع اجاره‌ بها مربوط می شود. این استاد دانشگاه در این رابطه می گوید: رستورانداران که خودشان مالک هستند، این را یک فرصت می‌دانند و روی قیمت غذایی که دست مشتری می دهند، مبلغی را به عنوان هزینه مکان رستوران اضافه می کنند. آنهایی هم که مستاجر هستند، اجاره بهایی که پرداخت می کنند را در قیمت غذاهایشان اعمال می کنند. البته قرار نیست اجاره بهای رستوران دارها از جیب مصرف کننده پرداخت شود.

بغزیان با تاکید بر اینکه این افزایش قیمت‌ها باید به نوعی بین رستوران دار و مشتری تقسیم شود، اظهار می دارد: به این معنا که باید سود تولید کننده یا عرضه کننده کم شود و از آن سو بخشی از این افزایش هزینه را مصرف کننده بپردازد اما در حال حاضر طوری شده که این رشد هزینه ها به قیمت فروش غذا منتقل شده است. بعضی از عرضه کنندگان غذا و فست فود هم به بهانه‌هایی مانند مالیات بر ارزش افزوده مبالغی را از مشتری می‌گیرند. البته در شرایطی این هزینه ها را از مشتری ها می گیرند که بسیاری از آنها به دلیل نبود نظارت کافی، عملا این مالیات بر ارزش افزوده را پرداخت نمی‌کنند.

این کارشناس با بیان اینکه عدم نظارت دستگاه های مسئول بر منوی رستوران ها دیگر دلیل افزایش افسارگسیخته قیمت غذا از سوی آنهاست، می گوید: این در حالی است که رستوران دارها و فست فودی ها هم حاضر نیستند از سودشان کم کنند. از سوی دیگر می دانند که اگر مشتری هایشان کمتر از این شود، از سود کل شان کم می‌شود. از آنجا که قیمت مواد غذایی هم روز به روز بالا می رود، دیگر منوی چاپی ندارند و قیمت های چاپی در منوها جای خود را به قیمت های یادداشت شده با ماژیک و خودکار داده است.

حساب 4 درصدی ها را باید از مردم جدا کرد

به گفته بغزیان حساب 4 درصدی های جامعه که همچنان در ماه چندین بار به رستوران می روند و سفرهای لاکچری دارند را باید از 96 درصد مابقی مردم جدا کرد. از همین رو  رستوران‌ها و فست فودی ها مجبور شده اند حجم پیتزا و ساندویچ و غیره را کوچک کنند و پیتزای خانواده را که بزرگ تر است و می‌تواند جذابیت ایجاد کند با افزایش قیمت کمتری، عرضه می کنند تا بتوانند مشتری های خود از بین عامه مردم را حفظ کنند و هزینه‌های ثابت مانند هزینه‌های کارگری و اجاره بها را بپوشانند.

این کارشناس با بیان اینکه شرایط کرونا و پس از آن افزایش بی حساب و کتاب قیمت مواد غذایی، موجب شد که مردم به تهیه برخی غذاها در خانه رو بیاورند، تصریح می کند: در این شرایط رستوران ها و فست فودی ها برای اینکه هزینه و سود خود را تامین کنند، به راه حل هایی مانند فروش یک یا دو برش پیتزا و نیم پرس غذا رو آورده اند. هر چند که ممکن است در این میان کم فروشی هم اتفاق بیافتد که فقدان نظارت می تواند این مساله را تشدید کند. حتی ممکن است از کیفیت غذا کم کنند و ظاهر غذا مثل قبل باشد ولی از مواد اولیه بی کیفیت استفاده کنند.   

غذاهای اقتصادی و سقوط قدرت خرید مردم

بغزیان کاهش حجم غذا در رستوران ها را نشان دهنده سقوط قدرت خرید مردم، شدت یافتن فقر و به هم ریختگی وضعیت اقتصادی می داند و عنوان می کند: یک فرد سهم اعظم بودجه ماهانه خود را صرف خرید لبنیات، میوه، کالاهای اساسی و اجاره خانه می کند و مثلا فرض کنید یک میلیون تومان از درآمد ماهیانه اش باقی می ماند که 200 هزار تومان آن را می‌گذارد برای خرید پیتزا، فست فود یا غذای رستورانی. حالا اگر پیتزا گران باشد، باید مینی پیتزا بخرد و اگر گران تر باشد، باید به خرید برش های این غذا اکتفا کند که دلیل واضح آن کاهش قدرت خرید مردم است.

استاد اقتصاد دانشگاه تهران با تاکید بر اینکه قشر متوسط جامعه در هزینه‌ها و خرج‌ها ملاحظه کاری می کند و به سراغ مینی پیتزا، برش پیتزا و حذف برنج و کباب می رود، می گوید: اما در مقابل افرادی که درآمدشان با تورم زیاد می‌شود و کاسبان تورم هستند، همچنان مشتری‌ پر و پا قرص پروازهای خارجی، سفرهای لاکچری و رستوران‌های لوکس هستند.