همسان‌سازی حقوق بازنشستگان مرثیه‌ای برای یک رویاست ؟ / افزایش بی دوام مستمری

به گفته دولت با وجود آنکه همسان‌سازی حقوق بازنشستگان صندوق‌های کشوری و همچنین تأمین اجتماعی صورت گرفته است؛ اما بازنشستگان این صندوقها می گویند که این میزان افزایش حقوق نتوانسته هزینه های سبد معیشتی آنها را در برابر تورم ولنگار تأمین کند. 

متناسب سازی حقوق بازنشستگان موضوع بند «ب» ماده 12 قانون برنامه ششم توسعه بود که در آن آورده شده طی این برنامه سازمان تامین اجتماعی مکلف است که متناسب سازی حقوق را در مورد بازنشستگان اجرا کند.

در حالی که پیش از همسان سازی صندوق‌های بازشستگی، اجرا شده بود، براساس مصوبه هیئت امنای تامین اجتماعی 25 درصد مطالبات بازنشستگان در سال 1402 نیز با اعمال 21 درصد افزایش داد.

رفاه بر باد رفته

براساس داده‌های مراکز پژوهشی، این افزایش حقوق ناشی از همسان‌سازی نتوانسته حتی 50 درصد مخارج بازنشستگان را تأمین کند. در این میان بازنشستگان تآمین اجتماعی بیشترین مقدار کاهش قدرت خرید را داشته‌اند.

براساس محاسباتی که در شورای عالی کار صورت گرفته است، سبد معیشت در سال گذشته در حدود 14 میلیون تومان برآورد شد بود که این سبد امسال تنها در همین حدود سه ماهی که از امسال گذشته، به 15 تا 16 میلیون تومان رسیده است.

حالا حداقل دستمزد و حداقل مستمری بسیار پایین‌تر از این رقم است و بر این اساس باید اذعان کرد که شکاف عمیقی بین درآمد و هزینه بسیاری از خانوارهای ایرانی ازجمله مستمری‌بگیران سازمان تامین اجتماعی وجود دارد.واقعیت تلخی که مشان می دهد همسان سازی نمی تواند شکاف درآمد و هزینه بازنشستگان را تأمین کند.

محاسابات نشان می‌دهند که بازنشستگان رفاه را پیشکش فقر کرده‌اند؛ افزایش سطح عمومی قیمت‌ها و کاهش ارزش پول ملی ناشی از رکود تورمی و همچنین تحریم‌های اقتصادی، موجب شده تا سزانه بازنشستگان در گروه های غیر خوراکی از جمله تفریح، درمان و ... به شدت کاهش یابد و درآمدشان به سمت کالاهای خوراکی سوق داده شود. نکته قابل تأمل اینکه در گروه کالاهای خوراکی بازنشستگان فقر سرانه گوشت قرمز وسفید مشاهده می شود. بطوریکه میزان ارزشی گوشت در سبد خانوار با کاهش مواجه شده اسات. این امر نشان‌دهنده افزایش سهم این ماده پروتئینی در سبد خانوار است. البته بیش از یک دهه است که دیگر بازنشستگان شاهد تنوعی در سبد کالایی‌اشان نیستند.

شکنندگی صندوق‌های بازنشستگی

قوز بالا قوز شدن این مسئله وقتی هویداتر می‎شود که صندوق های بازنشستگی نیز در معرض ورشکستگی کامل قرار دارند.

بررسی‌ها نشان می‌دهد که ردپای دولت‌ها در آن نمودعینی دارد و سایه سیاست‌های هولناک آن براقتصادی که به خواب زمستانی رفته سنگینی می‌کند. دراین مدت، جابجایی منابع و نابرابری گسترده در توزیع آن، سیاستگذاران را وادار کرده است که میزان مطالبات صندوق‌های بازنشستگی از جمله تأمین اجتماعی را پرداخت نکنند.

این امر باعث شده که صندوق‌های بازنشستگی که زمانی برچسب بین النسلی به آنها الصاق شده بود،حالا به دولت  وابسته شوند. در حالیکه همین دولت‌ها بودند که  با مدیریت نامناسب آنها را تبدیل به قلک خود کرده بودند و در این سالها شیره آنها را مکیدند.

بنابر گفته نعمت اله ترکی، مدیرعامل بازنشستگی کشور، بیش از ۹۲ درصد منابع این صندوق را دولت تأمین می‌کند و این مسئله به یک رویه تبدیل شده است.

براساس گفته میرهاشم موسوی، صندوق تآمین اجتماعی نیز به دلیل پرداخت نشدن حق بیمه به مبلغ ۴۰ هزار میلیارد تومان و در بخش دولتی به میزان حدود ۵۰۰ هزار میلیارد تومان، از ناترازی منابع و مصارف رنج می‌برد.

همین دو سه روز پیش بود که وزیر تعاون کار و رفاه اجتماعی  انگار که دیگران عامل اصلی  فرو رفتن صندوق‌های بازنشستگی شده‌اند، بدون اشاره مستقیم به  سؤمدیریت دولت اعلام کرد که «مرثیه» صندق‌های بازنشستگی را خیلی پیشتر خوانده است.

صولت مرتضوی در همایشی به اصطلاح روز ملی کار گفت که در حال حاضر ضریب پشتیبانی صندوق‌های بازنشستگی به نیم درصد رسیده و در بهترین حالت تنها صندوق تآمین اجتماعی است که ضریب پشتیبانی آن 4.4 درصد است.

۱۸ صندوق بیمه‌ای در کشور به عنوان متولیان اصلی حوزه بیمه، درمان و بازنشستگی فعالیت دارند که سازمان تأمین اجتماعی به عنوان بزرگترین سازمان بیمه‌گر با چهار میلیون و ۱۰۰ هزار مستمری‌بگیر و صندوق بازنشستگی کشوری نیز دومین سازمان بیمه‌ای با بیش از یک میلیون و ۷۰۰ هزار بازنشسته بیشترین تعداد بازنشستگان را به خود اختصاص داده‌اند.

بنظر می رسد عایدی سرمایه‌ای سالهای سال کارگران و کارمندان صندوق‌های تأمین اجتماعی و بازنشستگی در این صندوق‌ها پس‌انداز کرده‌اند، به باد سپرده شده و حالا تنها گرد و خاکی از آن بر جای مانده است.

به گفته علیرضا حیدری، کارشناس مسائل کارگری، صندوق‌های بازنشستگی اگر ورودی آنها از محل وصول حق بیمه تعهداتی که دولت و سایر گروهها نسبت به صندوق های دارند به موقع ایفا نشود و نقدینگی برای آنها تامین نشود دچار چالش خواهند شد.

به طوری که سازمان تامین اجتماعی سالهاست که با بحران عدم تامین نقدینگی روبروست و از طریق تسهیلات، فروش اوراق و تعهداتی از این جنس که نرخ های بهره ای که بابت اینها پرداخت می کند بالای 30 درصد بوده است

با این توصیف‌های نمی‌توان آینده روشنی را برای صندوق‌های بازنشستگی به ویژه صندوق تآمین اجتماعی متصور شد؛ چنانچه وزیر کار نیز از پیش از این اعلام کرده که دیگر امیدی برای احیای صندوق‌های بازنشستگی وجود ندارد. به گفته او باید از همین حالا برای این صندوق‌ها مرثیه خواند.