چگونه چک برگشتی را به پول نقد تبدیل کنیم؟

بلامحل بودن چک می‌تواند به دلایلی همچون فاقد موجودی بودن، کسر موجودی، عدم تطابق امضاء و یا موارد دیگر باشد.

راه‌های وصول چک برگشتی

به طور کلی دو روش برای وصول چک وجود دارد:

 روش کیفری

در صورتی که چک دارای وصف کیفری باشد، امکان شکایت کیفری علیه صادرکننده آن وجود دارد. این شکایت به دلیل صدور چک بلامحل و با ارائه گواهی عدم پرداخت به دادگاه کیفری مطرح می‌شود. در این روش، دارنده چک موظف است ظرف مدت ۶ ماه از تاریخ صدور چک، آن را برگشت زده و گواهی عدم پرداخت را از بانک دریافت کند. سپس تا ۶ ماه پس از دریافت گواهی، امکان طرح شکایت وجود دارد.

در صورت عدم دریافت گواهی ذکر شده در این مدت، امکان اقدام از طریق رویه کیفری وجود ندارد. لازم به ذکر است، شکایت فقط علیه صادرکننده چک امکان‌پذیر بوده و علیه ضامنان یا ظهرنویسان غیرممکن است.

چک‌هایی مانند چک سفید امضاء، بدون تاریخ، مشروط یا تضمینی قابلیت طرح شکایت کیفری را ندارند.

روش حقوقی

در مواردی که چک دارای وصف کیفری نباشد، می‌توان از طریق حقوقی اقدام کرد. در این حالت، بسته به مبلغ و نوع چک (قدیمی یا صیادی) مرجع رسیدگی ممکن است متفاوت باشد.

اجرای ثبت

براساس این روش، به دلیل تلقی چک به عنوان یک سند لازم‌الاجرا توسط قانون، دارنده می‌تواند چک را به اجرا بگذارد. اجراییه چک برگشتی به صادرکننده ابلاغ شده و به وی مهلت ۱۰ روزه داده می‌شود تا مبلغ را پرداخت کند. در صورت عدم پرداخت، اموال وی توقیف می‌شود.

واحد اجرای احکام

مطابق ماده ۲۳ قانون جدید چک، دارنده می‌تواند با ارائه گواهی عدم پرداخت، از دادگاه صالح تقاضای صدور اجراییه کند. شرایط صدور اجراییه از سوی دادگاه عبارتند از:

در متن چک، وصول وجه منوط به تحقق شرطی نشده باشد.

در متن چک ذکر نشده باشد که چک بابت تضمین یک معامله یا تعهد است.

گواهی عدم پرداخت، ناشی از دستور عدم پرداخت طبق ماده ۱۴ قانون و تبصره‌های آن نباشد.

نکته مهم: دارنده چک باید ابتدا به بانک محال علیه مراجعه کرده و گواهی عدم پرداخت را دریافت کند. در گواهی مذکور، کد رهگیری صادره از سامانه صیاد نیز باید ذکر گردد.

جدول مقایسه روش‌های وصول چک

روش شرایط مرجع رسیدگی

کیفری	صدور چک بلامحل با سونیت	دادگاه کیفری
حقوقی - اجرای ثبت	چک به عنوان سند لازم‌الاجرا	اداره اجرا در ثبت اسناد
حقوقی - اجرای احکام	ارائه گواهی عدم پرداخت با کد رهگیری	دادگاه صالح

چک برگشتی یکی از معضلات شایع در روابط مالی و حقوقی کشور است. در صورتی که با چنین وضعیتی مواجه شدید، توصیه می‌شود از مشاوره کارشناسان حقوقی یا وکلای متخصص بهره بگیرید.