آژیر خطر برای تهرانی ها به صدا درآمد/ مردم مراقب بی آبی باشند

روز گذشته معاون وزیر نیرو در امور آب از کاهش بی‌سابقه ذخایر آب سدهای اصلی استان تهران از جمله سدهای لار، لتیان، ماملو و کرج خبر داد. این ذخایر به علت کاهش ۴۷ درصدی بارندگی‌ها نسبت به میانگین بلندمدت، به سطحی بحرانی رسیده است. حجم بسیاری از این سدها به نقطه‌ای رسیده که حتی بخشی از آنان به دلیل ملاحظات پایداری سازه و محدودیت‌های فنی قابل بهره‌برداری نیستند. سد کرج تنها با ۷ درصد ظرفیت و سد لار با تنها ۱ درصد پرشدگی در وضعیت وخیمی قرار دارند. همچنین سدهای لتیان و ماملو با ۱۲ درصد ظرفیت خود دست و پنجه نرم می‌کنند. وضعیت سد کرج که یکی از اصلی‌ترین منابع تأمین آب شرب پایتخت است، با خالی بودن، بی‌سابقه اعلام شده است.

کاهش قابل توجه پرشدگی سدهای تهران طی تنها سه ماه

بررسی‌ها نشان می‌دهد که وضعیت سدهای تهران در بازه زمانی کمتر از سه ماه، به شدت دچار افت شده است. در آذر ماه امسال میزان پرشدگی سد کرج ۳۵ درصد بود، اما اکنون این عدد به ۷ درصد کاهش یافته است. همین وضعیت برای سایر سدهای استان نیز مشاهده می‌شود، مانند سد لار که از ۳ درصد به ۱ درصد کاهش حجم داشته و سد ماملو که پرشدگی آن از ۱۴ درصد به ۱۲ درصد رسیده است.

کاهش شدید روان‌آب‌ها و ذخایر برفی

مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای تهران نیز خبر از کاهش چشمگیر ذخایر آبی استان تهران داده است. طبق اعلام او، حجم آب موجود در سدهای استان تنها به ۱۳ درصد مقدار نرمال می‌رسد. این کاهش به علت بارش‌های کم امسال و تداوم خشکسالی است. تا نیمه اسفند، کاهش ۴۵ درصدی بارندگی‌ها نسبت به بلندمدت ثبت شده است. ذخایر برفی نیز به شدت کاهش یافته و توان تولید روان‌آب ناشی از ذوب برف به مراتب کمتر از انتظار خواهد بود.

تهران، جمعیتی بیش از ظرفیت منابع آبی

بزرگ‌ترین مشکل در بحران آبی پایتخت به جمعیت آن برمی‌گردد. تهران جمعیتی بیش از ظرفیت منابع خود دارد و رشد جمعیت سالانه بین ۲ تا ۲.۵ درصد این وضعیت را بدتر می‌کند. مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب استان تهران اخیراً اعلام کرده است که منابع آبی تهران توانایی تأمین جمعیت بیشتر را ندارند. با این وجود، صدور مجوزهای ساخت و ساز همچنان ادامه دارد و تعداد مشترکان مصرف‌کننده آب ۳۸ درصد در دهه اخیر افزایش یافته است.

تغییر الگوهای مصرف آبی، راه‌حلی فوری

مصرف آب در تهران همچنان بالاتر از استاندارد جهانی است. هر شهروند تهرانی روزانه ۲۵۰ لیتر آب مصرف می‌کند، در حالی که استاندارد جهانی برای اقلیم تهران ۱۳۰ لیتر است. از این رو، بیش از ۶۲ درصد مشترکین تهرانی به عنوان پرمصرف یا بدمصرف دسته‌بندی می‌شوند. شرکت آب و فاضلاب تلاش می‌کند با فرهنگ‌سازی و تشویق مردم به کاهش مصرف، این بحران را کنترل کند.

وضعیت بحرانی سدهای کشور

بحران کم‌آبی نه تنها گریبان تهران بلکه بسیاری از استان‌های کشور را گرفته است. در دی ماه امسال اعلام شد که ۱۵ سد کشور با ظرفیت کمتر از ۲۰ درصد فعالیت می‌کنند و بیش از ۵۷ درصد ظرفیت مخازن سدها خالی است. استان‌هایی نظیر اصفهان، خراسان رضوی، هرمزگان و فارس نیز شرایطی وخیم دارند. سد زاینده‌رود در اصفهان و سد دوستی در خراسان رضوی تنها ۱۳ درصد ظرفیت خود را پر دارند، حال آنکه سدهای نیان و شیمیل در هرمزگان کاملاً خالی شده‌اند.

فرونشست‌های زمین؛ خطر بزرگ‌تر کم‌آبی

یکی از مهم‌ترین تبعات کم‌آبی، فرونشست زمین است که با برداشت بی‌رویه آب از منابع زیرزمینی رخ می‌دهد. طبق گزارش‌های رسمی، بیش از ۴۲۲ دشت در کشور در وضعیت ممنوعه یا ممنوعه بحرانی هستند. دلیل این پدیده به کاهش بارش‌ها و برداشت‌های بی‌حساب از منابع زیرزمینی باز می‌گردد که در صورت تداوم، کشور را با مشکلات گسترده روبرو خواهد کرد.

لزوم هماهنگی بین دستگاه‌های مرتبط

بحران بی‌آبی به یک هماهنگی فرابخشی نیاز دارد. وزارت نیرو تأکید دارد که تمام دستگاه‌های ذی‌ربط از جمله وزارت جهاد کشاورزی، سازمان برنامه و بودجه، نیروی انتظامی و دستگاه قضا باید نقش خود را در مدیریت مصرف بهینه آب ایفا کنند. کاهش نیمی از برداشت‌های زیرزمینی یکی از راهکارهای پیشنهادی است که نیازمند تلاش همگانی است.

شهرهای ایران زیر سایه بحران تنش آبی

طبق آخرین پایش‌ها، اکنون ۴۳ شهر در ۲۳ استان کشور با تنش آبی روبرو هستند. میزان بارش ایران تنها یک‌سوم میانگین جهانی بوده و این کمبود به افزایش فشار بر منابع آبی کشور منجر شده است. مدیران مرتبط هشدار داده‌اند که ادامه این وضعیت می‌تواند تبعات جبران‌ناپذیری برای کشور به همراه داشته باشد.