جرم توهین در قانون چه مجازاتی را در پی دارد؟

به گزارش اقتصاد 100، با توجه به مشکلات عدیده ای که این روزها در جامعه رخ می دهد، توهین و فحاشی افراد به یکدیگر یکی از عواقب این هنجار اجتماعی تلقی می گردد. در قانون مجازات اسلامی نیز این عمل نکوهش گردیده است و قانونگذار آنرا جرم تلقی و برای آن حبس، شلاق یا جزای نقدی را وضع نموده است.

‎دامنه توهین محدود به فحاشی و استعمال الفاظ رکیک نیست. بنابراین توهین میتواند به وسیله اعمال و رفتار هم محقق شود، ممکن است به وسیله تصویر باشد و همچنین ممکن است کتبی باشد یا شفاهی. توهین ممکن است غیابی هم باشد و حضور کسی که به او توهین شده حتماً لازم نیست.

‎توهین باید نسبت به افراد باشد و توهین به اشخاص حقوقی مثل ادارات قابل تحقق نیست. در جرم توهین صِرف توهین نمودن به افراد کافی است حتی اگر نتیجه مورد نظر مجرم نیز محقق نگردد.

‎توهین بصورت ترک فعل هم قابل تحقق است مثل اینکه نام شخصی را به قصد اهانت بصورت عادی (بدون لقب) بکار ببرند و یا در مواردی به قصد اهانت از احترام به کسی خودداری کنند. ‎فحش بودن یا فحش نبودن یک لفظ مفهومی است که به اعتبار زمان و مکان تغییرپذیر می باشد و تشخیص آن با در نظر گرفتن عرف و عادت و زمان و مکان و شخصیت طرفین با دادگاه است.

شرایط تحقق جرم توهین

جهت محقق شدن جرم توهین وجود سه شرط الزامی می باشد.

الف) عنصر قانونی

عنصر قانونی جرم بدین معنا می باشد که باید این عمل در نظر قانونگذار، جرم تلقی شده و برای آن مجازات تعیین شده باشد. پس در درجه اول عمل فرد باید مطابق با اصل قانونی بودن جرائم و مجازات، جرم توهین تلقی گردد و مطابق با آن مجازاتی برای آن در نظر گرفته شود.

ب) عنصر مادی

دومین شرط لازم جهت تحقق جرم توهین، وجود عنصر مادی جرم است.

عنصر مادی شامل اعمال و رفتارهایی است که از ناحیه مرتکب جرم اتفاق می افتد که این اعمال شامل گفتار، رفتار، نوشتار و … می باشد.

وقتی که این اعمال به قصد توهین نمودن به فرد یا افرادی توسط مرتکب جرم به وقوع پیوست، می توان گفت که جرم توهین اتفاق افتاده است. البته تشخیص اینکه این اعمال تا چه میزان توهین تلقی می گردد، با دادگاه می باشد.

ج) عنصر روانی

در بحث عنصر روانی جرم، این موضوع مورد بررسی قرار می گیرد که آیا مرتکب جرم، عمداً و با داشتن سوء نیت و با طرح و نقشه قبلی، قصد توهین نمودن به فرد را داشته است یا خیر.

قانونگذار، صِرف داشتن سوء نیت را در تحقق جرم توهین، کافی دانسته است و اعلام نموده است که به صِرف بکار بردن الفاظ ناشایست نسبت به کسی، جرم توهین اتفاق افتاده است اعم از اینکه ضرری به توهین شونده وارد شده باشد یا خیر.

مجازات توهین در قانون

انواع توهین

از نظر کلی، توهین به دو دسته توهین ساده و توهین مشدد تقسیم می گردد.

توهین ساده چیست؟

توهین ساده شامل بکار بردن الفاظی است که صراحتاً بر علیه فردی بطور مستقیم بکار برده می شود و شامل کیفیات مشدده مجازات نمی باشد. نکته مهم این است که توهین باید بر علیه یک شخص حقیقی و در قید حیات باشد و توهین بر علیه کسی که فوت نموده است، مصداق ندارد.

توهین باید حضوری یا علنی باشد. هر کدام از این موارد (حضوری یا علنی بودن) که اتفاق بیفتد جرم توهین، محقق شده است. منظور از حضوری بودن به معنای این است که توهین کننده یا حضور فیزیکی داشته باشد و یا از طریق ارسال ایمیل یا پیامک و یا … به فرد دیگری توهین نماید.

منظور از علنی بودن این است که صرفاً حضور شاهد الزامی نیست یعنی حتی اگر توهین در یک مکان عمومی و بدون شاهد هم اتفاق بیفتد باز هم توهین تلقی می گردد.

مجازات توهین ساده

مطابق با ماده ۶٠٨ قانون مجازات اسلامی:

“توهین به افراد از قبیل فحاشی و استعمال الفاظ رکیک چنانچه موجب حد قذف نباشد، به مجازات شلاق تا ٧۴ ضربه و یا پنجاه هزار تا یک میلیون ریال جزای نقدی خواهد بود.”

توهین مشدد چیست؟

توهین مشدد شامل اهانت به افراد یا اشخاصی است که باعث می شود مجازات سنگین تری در پی داشته باشد. توهین به افرادی از قبیل یکی از رؤسای قوای سه گانه و یا معاونان آنها، هر یک از وزرا، نمایندگان مجلس، نمایندگان مجلس خبرگان یا اعضای شورای نگهبان و … شامل توهین مشدد می باشد.

مطابق با ماده ۶٠٩ قانون مجازات اسلامی:

“هرکس با توجه به سمت، به یکی از روسای سه قوه یا معاونان رئیس جمهور یا وزرا یا یکی از نمایندگان مجلس شورای اسلامی یا نمایندگان مجلس خبرگان یا اعضای شورای نگهبان یا قضات یا اعضای دیوان محاسبات یا کارکنان وزارتخانه ها و موسسات و شرکت های دولتی و شهرداری ها، در حال انجام وظیفه یا به سبب آن توهین نماید، به سه تا شش ماه حبس و یا تا ٧۴ ضربه شلاق و یا پنجاه هزار تا یک میلیون ریال جزای نقدی محکوم می شود.

توهین به مقدسات اسلام نیز شامل توهین مشدد می باشد.”

مطابق با ماده ۵١٣ قانون مجازات اسلامی:

“هرکس به مقدسات اسلام و یا هر یک از انبیاء عظام یا ائمه طاهرین (ع) یا حضرت صدیقه طاهره (س) اهانت نماید اگر مشمول حکم‌ ساب‌النبی باشد اعدام می‌شود و در غیر این صورت به حبس از یک تا پنج سال محکوم خواهد شد.”

توهین به بنیانگذار جمهوری اسلامی ایران و مقام معظم رهبری نیز، توهین مشدد می باشد.

مطابق با ماده ۵١۴ قانون مجازات اسلامی:

“هرکس به حضرت امام خمینی، بنیانگذار جمهوری اسلامی رضوان ا… علیه و مقام معظم رهبری به نحوی از انحا اهانت نماید به حبس از شش ماه تا دو سال محکوم خواهد شد.

اهانت به رئیس کشور خارجی یا نماینده آن که در قلمرو ایران وارد شده است نیز شامل توهین مشدد می باشد.”

مطابق با ماده ۵١٧ قانون مجازات اسلامی:

“هرکس علناً نسبت به رئیس کشور خارجی یا نماینده سیاسی آن که در قلمرو خاک ایران وارد شده است توهین نماید به یک تا سه ماه حبس محکوم می‌شود مشروط به اینکه در آن کشور نیز در مورد مذکور نسبت به ایران معامله متقابل بشود.

تبصره – اعمال مواد این فصل منوط به تقاضای دولت مربوطه یا نماینده سیاسی آن دولت یا مطالبه مجنی‌علیه یا ولی او است و در صورت استرداد تقاضا تعقیب جزائی نیز موقوف خواهد شد.”

بیشتر بخوانید: پیامدهای مصرف مشروبات الکلی

نکات مهم در ارتباط با دعوای توهین

    فیلم ضبط شده توسط دوربین مدار بسته به عنوان دلیل اثباتی جرم توهین قابل استناد است.

    اگر متهم از طریق ارسال پیامک و مزاحمت تلفنی مبادرت به توهین و فحاشی نماید، مورد از موارد تعدد مادی مختلف است که به استناد مادۀ ۴۷ قانون مجازات اسلامی مستوجب جمع مجازات می گردد.

    اگر فردی بنا بر دلایل و مستنداتی مبادرت به شکایت و احقاق حق از مرجع قضایی نماید و این شکایت متضمن توهین و افترا به کسی باشد، این شکایت را نمی توان افترا محسوب کرد چون در راستای احقاق حق بوده است.

    توهین از جمله جرایمی است که شاکی خود باید مستمع و شنونده باشد تا شنیدن الفاظ موجب وهن وی گردد.

    توهین نظامی منفصل از خدمت به مافوق سابق نه جرم نظامی است، نه توهین به مافوق.

    رسیدگی به توهین به مقامات ارشد نظام از طریق انتشار مطالب در فضای مجازی اینترنت، در صلاحیت دادگاه عمومی جزایی است نه دادگاه کیفری استان.

    صرف اعتراض، توهین و یا مشاجره لفظی در کلانتری یا ایستگاه نیروی انتظامی از مصادیق اخلال در نظم عمومی نیست.

    قرابت و آشنایی طرفین مانع تحقق بزه مزاحمت تلفنی است، اما تلفن می‌تواند وسیله ارتکاب بزه توهین یا تهدید تلقی شود.

    ذکر صریح الفاظ توهین‌آمیز در شکوائیه ضروری است.

مستندات قانونی مرتبط

صورتجلسه نشست قضائی استان چهارمحال و بختیاری/ شهر بن مورخ ۱۳۹۷/۰۸/۲۸

آیا توهین به متوفی نیز در قوانین کیفری جرم انگاری شده است، مستند قانونی آن کدام ماده می باشد؟

نظر هیئت عالی

مستفاد از ماده ۶۰۸ قانون مجازات اسلامی مصوب ۱۳۷۵ و تبصره ۲ ماده ۳۰ قانون مطبوعات مصوب ۱۳۶۴/۱۲/۲۲، اصولاً بزه توهین ناظر بر اشخاص زنده است و شامل مردگان نمی شود؛ مگر این که در قانون تصریح شود؛ نظیر موارد مذکور در مواد ۲۴۵ و ۷۲۷ قانون مجازات اسلامی ۱۳۹۲. بنابراین نظریه اکثریت قضات محترم دادگاه عمومی بخش استان چهارمحال و بختیاری، در حدود یاد شده مورد تأیید است.

نظر اکثریت

توهین به متوفی در صورتیکه در ۱-مطبوعات بوده ۲- موجب وهن به بازماندگان باشد جرم است . در غیر اینصورت جرم نیست.