برجام برای کشور سرمایه گذار خارجی آورد یا تحریم؟!

به گزارش اقتثاد100 به نقل از فارس، طبق گزارش جدید آنکتاد با عنوان «سرمایه‌گذاری خارجی جهان 2023» (تصویر 1)، میزان سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی در ایران در سال گذشته میلادی فقط 1.5 میلیارد دلار بوده است. 

میزان سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی در ایران در سال 2021 معادل 1 میلیارد و 425 میلیون دلار بود؛ یعنی میزان سرمایه‌گذاری خارجی در ایران در سال 2022 با افزایش (75 میلیون دلاری) 5 درصدی مواجه شده است.

تصویر 1

این آمار در حالی است که طبق گزارش سازمان سرمایه‌گذاری و کمک‌های اقتصادی و فنی ایران (تصویر 2)، ارزش مجوز معتبر صادر شده برای سرمایه‌گذاری خارجی در دولت سیزدهم دو برابر شده و در سال اول دولت سیزدهم به 4.8 میلیارد دلار رسیده است.

دقت کنید که در تعریف این سازمان، مجوز معتبر سرمایه‌گذاری خارجی به معنای ارزش پروژه‌هایی است که تعریف شده و منابع مالی آنها در حال تزریق است و این تعریف با تعریف جذب سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی تفاوت دارد.

تصویر 2

اما بررسی دو نمودار بالا، دو نکته را به ذهن متبادر می‌کند. نکته اول اینکه به نظر می‌رسد دولت سیزدهم هنوز راهکار موثری برای پوشش ریسک سرمایه‌گذاران خارجی اجرایی نکرده و ورود سرمایه به کندی انجام می‌شود و یا اینکه شرکت‌‌های خارجی با تزریق قطره‌چکانی منابع مالی به دنبال حفظ پروژه‌ها و منتظر گشایش احتمالی در حوزه تحریم هستند. زیرا افزایش ارزش مجوز معتبر سرمایه‌گذاری خارجی رخ داده اما تغییر محسوسی در جذب سرمایه‌گذاری رخ نداده است.

نکته دوم اینکه نمی‌توان از دو نمودار بالا این برداشت را کرد که برجام کمک شایانی به جذب سرمایه‌گذاری خارجی جدید در ایران کرده است. در واقع دلیل افزایش جذب سرمایه‌گذاری خارجی در دوره اجرای برجام مربوط به پروژه‌های سرمایه‌گذاری «جدید» نیست، بلکه سرمایه‌گذاران قبلی از این فرصت برای تکمیل پروژه‌های پیشین خود استفاده کردند که با آغاز تحریم اول آن را متوقف کرده بودند.

اخیرا جواد ظریف وزیر سابق امور خارجه ایران در کلاب هاوس نیز رقم جذب سرمایه‌گذاری در دوره اجرای برجام را فقط 2 میلیارد دلار اعلام کرد و گفت: با اجرای برجام 85 میلیارد دلار درخواست سرمایه‌گذاری در ایران داشتیم که با 13 میلیارد دلار موافقت و فقط 2 میلیارد دلار جذب شد. ما در جذب سرمایه موفق نبودیم.

حال سوال اساسی این است، در شرایط فعلی که پروژه‌های قبلی برای تکمیل سرمایه‌گذاری وجود ندارد و تجربه قبلی خروج آمریکا از برجام و رفتار نامعقول این کشور موجود است، احیای برجام چه کمکی در راستای «سرمایه‌گذاری‌های جدید» در کشور می‌کند؟ شاید «تقریبا هیچ» پاسخ مناسبی به این سوال باشد.