یارانه نقدی کدام خانوارها حذف می‌شود؟

تحقق عدالت اجتماعی، مبنای آزمون وسع

در دومین ماه سال گذشته دولت سیزدهم اقدام به مردمی‌سازی اقتصاد کرد که در آن با حذف ارز ترجیحی، اصلاح نظام یارانه‌ای کشور را در دستور کار خود قرار داد. بر این اساس در اردیبهشت‌ماه سال گذشته دولت نسبت به پرداخت یارانه‌ای با مبلغ جدید اقدام کرد که طی آن با حذف دهک دهم (پردرآمد)، برای دهک اول تا سوم مبلغ ۴۰۰ هزار تومان به ازای هر نفر و برای دهک چهارم تا نهم ۳۰۰ هزار تومان برای هر نفر واریز شد، اما مسأله‌ای که آن روزها اغلب ثبت‌نام‌شدگان یا جاماندگان یارانه نقدی با آن مواجه بودند، عدم تعیین‌تکلیف آنها از سوی سازمان‌های ذیربط همچون سازمان هدفمندی یارانه‌ها و وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی بود که از مدت‌ها ذهن ثبت‌نام‌شدگان را به خود درگیر کرده بود. براساس اطلاعات و بررسی‌های صورت ‌گرفته، سامانه پایگاه اطلاعات رفاه ایرانیان تا قبل از دولت سیزدهم و تا آن زمان به‌روزرسانی نشده بود و برخلاف وعده‌های داده شده از سوی مسئولان وقت این وزارتخانه اقدامی صورت نگرفته بود.

بر اساس اطلاعات دریافتی، سامانه پایگاه اطلاعات رفاه ایرانیان از سال ۹۸ تا اواسط نیمه اول سال گذشته به‌روزرسانی نشده بود و همین امر باعث اختلال در روند مشمولان یارانه نقدی شده بود. با توجه به این موضوع که وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی متولی امر دهک‌بندی و رتبه‌بندی خانوارهای کشور است و دستگاه‌های مختلف از جمله کمیته امداد امام(ره)، سازمان بهزیستی کشور، بنیاد شهید و امور ایثارگران و سازمان بیمه سلامت ایران بر پایه اطلاعات دهک‌بندی این وزارت به ارائه خدمات حمایتی به جامعه هدف می‌پردازند، از این‌رو در راستای تحقق عدالت اجتماعی، جلوگیری از هدررفت منابع مالی، حمایت از اقشار آسیب‌پذیر و دهک‌های کم درآمدی، به روزرسانی اطلاعات و اعمال داده و ارائه آن به دستگاه‌های مختلف در برنامه سالانه این وزارتخانه قرار گرفته است.

تکلیف قانون بودجه سال‌جاری برای به روزرسانی داده‌های خانوارها

از طرفی، این وزارتخانه براساس بند (د) تبصره ۱۷ قانون بودجه سال ۱۴۰۲، وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی مکلف شد، علاوه بر به‌روزرسانی داده‌ها، دو بار در سال با اتکا به داده‌های متقن و ثبتی پایگاه اطلاعات رفاه ایرانیان و واقعیت‌های اقتصادی کشور، درآمد سرانه خانوارها و قدرت خرید مردم، نسبت به شناسایی گروه‌های مشمول حمایت و مشمولان ماده (۱۳) قانون حمایت از خانواده و جوانی جمعیت و برقراری حمایت‌های یارانه‌ای آنها و اعلام حذف گروه‌های پردرآمد از حمایت‌های یارانه‌ای اقدام کند.

بنا براعلام وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی، این وزارتخانه از شهریورماه امسال اقدام به به‌روزرسانی داده‌های پایگاه اطلاعات ایرانیان کرد تا براساس آن بتواند معیارهای لازم را برای وسع‌سنجی خانوارها و دهک‌ها به دست آورد. در سال‌جاری علاوه بر تکلیف قانون بودجه سال‌جاری، دکتر سید ابراهیم رئیسی، رئیس‌جمهور نیز بر حذف تدریجی یارانه نقدی خانوارهای پردرآمد تأکید کرده بود.

متغیرهای تعیین آزمون وسع

بر پایه گزارش وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی، عملیاتی‌کردن آزمون وسع براساس شاخص‌های اجتماعی- اقتصادی دریافت شده از سوی دستگاه‌های مختلف همچون بانک مرکزی، سازمان مالیاتی کشور، خزانه‌داری کشور، سازمان اداری و استخدامی، نیروی انتظامی، صندوق‌های بیمه‌ای دولتی و خصوصی، نهادهای حمایتی و... بوده است.

بر پایه گزارش وزارت تعاون، کار ور فاه اجتماعی، آزمون وسع اعمال شده در سال ۱۴۰۲ ترکیبی از شاخص‌های ۱۱اقتصادی بوده است. خرید کارت ماهانه شاپرک برای ۴ سال متوالی، واریز به حساب ۳ سال متوالی، مانده حساب ۳ سال متوالی، تراکنش ماهانه پایا ۲ سال متوالی، تراکنش ساتنا ۲ سال متوالی، تراکنش ماهانه کارت به کارت ۲ سال متوالی، ارزش خودرو، حقوق و دستمزد، تسهیلات دریافتی از بانک‌ها و هزینه‌های درمان خانوار از شاخص‌های اصلی برای ارزیابی داده‌ها برای تعیین وسع و اعمال آن بوده است.

متغیرهای تعدیل دهک‌های درآمدی

در آزمون وسع به اجرا درآمده در دی ماه امسال، برای نخستین بار در راستای تعدیل دهک‌های درآمدی به نفع گروه‌های آسیب‌پذیر، شاخص‌های غیر اقتصادی نیز لحاظ شد. بُعد خانوار، جنسیت سرپرست خانوار، عضو معلول در خانوار، عضو دارای بیمار خاص وپرهزینه در خانوار، تعداد افراد واقع در سن کار در خانوار و عضو نهادهای حمایتی در خانوار از شاخص‌های غیر اقتصادی بودند که در آزمون وسع به عمل آمد تا براساس آن خانوارهای نیازمند، کم درآمد و آسیب‌پذیر اقتصادی با جابه‌جایی در دهک‌ها درآمدی، در دهک واقعی خود قرار بگیرند.

برای آنکه تحلیل، دقت و عدالت در رصد داده‌ها و تعیین آزمون وسع صورت بگیرد، وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی، دهک‌های درآمدی از بعد خانواری را خارج و به‌صورت نفری دهک‌بندی کرد تا اینگونه فاصله دهک‌ها ساده شوند. در گام بعدی، دهک‌های درآمدی به‌صورت صدک دسته‌بندی شدند تا تحلیل بین دهک‌ها کلی نباشد و خیلی ریزتر و دقیق‌تر مورد بررسی قرار گیرند، از این‌رو هر دهک درآمدی تبدیل به ۱۰ قسمت و به عبارتی صدک شد.

اجرای آزمون وسع در دی دماه

طی دی ماه، در نخستین مرحله از اجرای طرح آزمون وسع با استفاده از به روزرسانی داده‌ها، ۶۰ هزار خانوار جدید به جمع یارانه بگیران اضافه شدند و یارانه نقدی ۶۰ هزار خانوار پردرآمد که جمعیتی بالغ بر ۱۶۱ هزار نفر شامل می‌شد، نیز قطع شد. ۱۶۱ هزار نفر از صدک ۹۹ و ۱۰۰ جامعه که بالاترین وضعیت اقتصادی و اجتماعی را داشتند، مشمول یارانه نشدند. از ۱۶۱ هزار نفری که در دی ماه بر اساس آزمون وسع یارانه نقدی آنها قطع شد، ۹۲ درصد سرپرست و ۷۶ درصد دارای خودرو بوده‌اند. داشتن ۲ خودرو به طور متوسط که ارزش خودروی آنها به‌طور متوسط بیش از ۲ میلیارد و ۱۹۳ میلیون تومان بوده و همچنین میزان خرید کارت ماهانه شاپرک آنها در سه سال اخیر بیش از ۱۰۳ میلیون تومان بوده از مهم‌ترین شاخص‌های ارزیابی بوده که منجر به حذف یارانه ۱۶۱ هزار نفر در دی ماه شده است.

بنابراین دولت سیزدهم، در راستای اجرای عدالت اجتماعی و گسترش رفاه در بین گروه‌های مختلف جامعه و برای اینکه یارانه نقدی بدرستی و طبق تعریف صورت گرفته به اقشار کم درآمد ارائه شود، در دی ماه امسال وسع سنجی را انجام داد. به نظر می‌رسد که دولت سیزدهم سال آینده نیز با استفاده از یارانه نقدی، علاوه بر اجرای طرح‌های معیشتی، طرح‌های دیگری در قالب یارانه نقدی برای گسترش رفاه در بین دهک‌های کم درآمد به اجرا درآورد. در حال حاضر، دولت طرح‌های حمایتی و معیشتی را در قالب طرح‌های کالابرگ الکترونیک، یسنا و تغذیه سالم برای کودکان دچار سوءتغذیه در دست اجرا دارد.

بــــرش

تداوم روند طرح‌های معیشتی دولت در سال ۱۴۰۲

دولت سیزدهم در راستای امنیت پایدار غذایی در ۷ دهک اول درآمدی، طرح‌های حمایتی و معیشتی خود را در قالب طرح‌های کالابرگ الکترونیک، یسنا و تغذیه سالم برای کودکان دچار سوءتغذیه در سال آینده نیز ادامه خواهد داد. در همین حال سید صولت مرتضوی، وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی گفته است که دولت یک‌سری سیاست‌های کمک‌معیشتی و تشویقی برای مردم در نظر دارد تا به شکلی بتواند قیمت‌ها را متعادل کند. مرتضوی در مورد اختصاص کالابرگ هم گفت: در بودجه سال آینده یارانه نقدی تا میزانی که مصوب شده است حتماً ادامه دارد و تحت هیچ شرایطی یارانه نقدی حذف نخواهد شد، اما دولت سیاست‌های تشویقی و کمک‌معیشتی برای مردم در نظر دارد تا بتوانیم به شکلی قیمت‌های کالاهای اساسی را متعادل و این موضوع را عملیاتی کنیم.

منبع:مشرق