اگر کسی یارانه تشویقی را تا ماه بعدی استفاده نکند، می‌سوزد؟!

فهمیدی چه‌جوری حساب کردن؟ من که اصلا متوجه نشدم!» و همراه او جواب می‌دهد: «راستش من هم نفهمیدم و گیج شدم. ما که همه چیز رو بر اساس کالاهای اساسی برداشتیم و خرید کردیم، پس چرا این همه از جیب‌مون پول دادیم؟». این روزها تقریبا بیشتر افرادی که برای خرید و استفاده از طرح ملی کالابرگ الکترونیکی به فروشگاه‌های مشخص‌شده مراجعه می‌کنند، چنین گفت وگوهایی را در زمان خروج از مغازه مطرح می‌کنند و برای‌شان آشناست. هم اکنون تمام خانوارهای دهک اول تا هفتم که بیش از 60 میلیون نفر هستند، مشمول استفاده از کالابرگ الکترونیکی شده‌اند، اما به‌علت نداشتن اطلاعات کافی و پیچیده بودن آن، یا تصمیم به استفاده از آن نگرفته اند یا بعد از خرید اول، از ادامه‌دادن شرکت در این طرح منصرف شده‌اند.
در پرونده امروز زندگی‌سلام، به کاربردی‌ترین نکات درباره کالابرگ، این که از کجا بفهمیم دهک چندم هستیم، چقدر اعتبار به ما اختصاص داده شده، از کدام فروشگاه‌ها خرید کنیم، کدام کالاهای اساسی را بخریم و … اشاره کردیم. همچنین در گفت‌و‌گو با «رضا یحیوی»، مشاور وزیر تعاون، کار و رفاه‌اجتماعی به رایج‌ترین سوالات و دردسرهای مردم برای استفاده از طرح کالابرگ اشاره کردیم و پاسخ‌های او را شنیدیم.

13 خرداد امسال بود که اجرای طرح ملی کالابرگ الکترونیک برای خانوارهای تحت پوشش کمیته امداد امام خمینی(ره) و سازمان بهزیستی در دهک‌های اول تا سوم آغاز شد. بیش از چهار ماه از اجرای سراسری طرح کالابرگ الکترونیک در کشور می‌گذرد؛ طرحی که ۱۱ قلم کالای اساسی شامل برنج ایرانی، حبوبات، شیر کم‌چرب، پنیر، ماست‌ کم‌چرب،‌ مرغ، تخم‌مرغ، روغن مایع، ماکارونی و قند و شکر که طبق نظر انستیتوی تغذیه ایران به تایید رسیده، در سبد غذایی این طرح تعریف شده است و مشمولان این طرح در صورت خرید ۲۰۰ هزار تومان از مبلغ یارانه از میان ۱۱ قلم کالای سبد غذایی تعریف شده، مشمول دریافت یارانه تشویقی ۱۲۰ هزار تومانی خواهند شد.

طبق گزارش مرکز آمار، کشور ما حدود 85 میلیون نفر جمعیت دارد که از این میزان بر اساس آخرین آمار پایگاه اطلاعات رفاه ایرانیان به بیش از ۷۸ میلیون نفر یارانه نقدی و به ۶۰ میلیون نفر یارانه معیشتی پرداخت می شود. با این حال آن‌طور که وزیر اقتصاد گفته است، ۳۰ درصد از جمعیت کشور یارانه ۴۰۰ هزار تومانی و ۶۰ درصد دیگر، یارانه ۳۰۰ هزار تومانی دریافت می‌کنند. به عبارتی با استفاده از این طرح، یارانه دهک‌های یک تا ۳ درآمدی به ۵۲۰ هزار تومان و یارانه دهک‌های چهارم تا هفتم درآمدی به ۴۲۰ هزارتومان ارتقا می‌یابد. در خور ذکر است هدف دولت از اجرای طرح کالابرگ الکترونیکی این است که مواد مغذی موردنیاز در ۱۱ قلم کالای سبد مدنظر کالابرگ الکترونیکی به جامعه هدف برسد و دهک های کم‌درآمد از نظر تغذیه شامل پروتئین، ویتامین و ریزمغذی‌ها مشکلی پیدا نکنند.

چرایی استفاده از این طرح، برای بسیاری از افراد، هنوز یک سوال جدی است. «علیرضا عسگریان»، معاون امور رفاهی وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی در این‌باره گفته که اگر فردی از این طرح استفاده کند ۲ امتیاز به او داده می‌شود؛ امتیاز اول این است که دولت فاصله تورمی را پوشش می‌دهد و امتیاز دوم این است که ۱۲۰ هزار تومان دیگر هم دریافت خواهد کرد. این طرح را دولت به منظور بالا بردن سلامت خانواده‌ها و کمک به دهک‌های پایین جامعه انجام داده است تا بالا بودن قیمت کالاهای اساسی مانع نشود خانوارهای دهک‌های پایین برای تامین مواد غذایی خود مشکل داشته باشند. با اجرای این طرح مواد مغذی مورد نیاز سلامتی مردم شامل پروتئین‌ها، ویتامین‌ها و ریزمغذی‌ها تامین می‌شود که استاندارد ارائه شده توسط انستیتو تغذیه‌ای ایران است.

خرید سبد کالایی با نرخ سال گذشته

بنابراین طرح کالابرگ الکترونیک، دو هدف عمده را دنبال می‌کند؛ نخست، افزایش قدرت خرید مردم و تهیه اقلام اساسی تغذیه‌ای و دوم، ثبات قیمت‌ها برای یک سال ثابت و حفظ شدن ارزش یارانه‌ها. دولت درصدد حفظ این سبد با نرخ سال گذشته و جبران افزایش قیمت‌هاست. دولت مصمم است تورمی را که به ۱۱ قلم کالای معیشتی اضافه شده است،جبران کند، این کالاها به نرخ پایه سال ۱۴۰۱ برای مشمولان کالابرگ الکترونیکی محاسبه می‌شود. به عنوان مثال، اگر فردی کالاهای منتخب خود از سبد معیشتی را از مغازه‌ای خریداری کند که قیمت امروز آن ۸۰۰هزار تومان است، در حالی که قیمت این کالاها در سال گذشته ۵۰۰ هزار تومان بوده، باید مبلغ پایه را از جیب خود بپردازد و ۳۰۰هزار تومان مابه‌التفاوت را به میزان ۲۰۰هزار تومان از اعتبار کالا برگ و ۱۰۰ هزار تومان هم به عنوان مابه‌التفاوت تورم از سوی دولت جبران می‌شود. به‌علاوه‌، از آن جایی که ۲۰۰ هزار تومان از این کالاها خریداری کرده، ۱۲۰ هزار تومان به عنوان یارانه مضاعف برایش واریز می‌شود. گفته می‌شود در صورت افزایش احتمالی تورمی قیمت اقلام سبد، مبلغ ۱۲۰ هزار تومان دوباره افزایش پیدا خواهد یافت به طوری‌که پرداخت خانوارها برای ۱۱ قلم کالا نسبت به میانگین سال ۱۴۰۱تا پایان سال ۱۴۰۲ ثابت بماند. بر این اساس ۱۱کالای اساسی ثابت و بدون تغییر تا پایان سال ۱۴۰۲ به یارانه بگیران عرضه می‌شود.

از کجا بفهمیم که دهک چند هستیم؟

«دهک درآمدی» عبارتی است که شاید تا پیش از عملیاتی‌شدن اجرای هدفمندی یارانه‌ها بیشتر در فضای دانشگاهی و در مقالات اقتصادی به کار برده می‌شد، اما با شروع اجرای طرح هدفمندی یارانه‌ها در سال 1388، این عبارت وارد فضای رسانه‌ای کشور و موجب طرح این سوال در میان بسیاری از قشرهای جامعه شد که در کدام دهک یا به اصطلاح روزهای پیش از آغاز این طرح، در کدام خوشه قرار می‌گیرند؟ شما هم اکنون با مراجعه به پنجره ملی خدمات دولت هوشمند به نشانی «www.sso.my.gov.ir» و با وارد کردن تلفن همراه سرپرست خانوار می‌توانید از دهک خود مطلع شوید. همچنین در همین سایت، می‌توانید به دهک خود اعتراض کنید تا بررسی شود.
همان‌طور که گفته شد، هم اکنون امکان بهره‌مندی از یارانه تشویقی ۱۲۰ هزار تومانی برای دهک‌های درآمدی ششم و هفتم همچون دهک‌های اول تا پنجم درآمدی فراهم شده است که طبق اعلام وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی، دهک‌های «هشتم» و «نهم» به‌تدریج به این طرح اضافه خواهند شد.

شیوه استعلام میزان اعتبار کالابرگ

بر اساس طرح کالابرگ الکترونیک، اعتبار یارانه برای همه یارانه‌بگیران در دهک‌های اول تا هفتم واریز شده و می‌توانند با مراجعه به ۱۲ فروشگاه زنجیره‌ای و بیش از ۱۱۰ هزار فروشگاه خرد، خرید کالاها را انجام دهند. این خانواده‌ها با مراجعه به برنامه شبکه ملی اعتبار «شما» و نصب این اپلیکیشن از نرم‌افزار «بازار» می‌توانند فروشگاه‌های نزدیک محل سکونت را شناسایی و برای خرید ۱۱ قلم کالای اساسی به این مراکز خرید مراجعه کنند. همچنین سرپرست خانوار می‌تواند برای استعلام از مانده‌حساب کد دستوری # ۱۴۶۳*۵۰۰* را شماره‌گیری و سپس گزینه اول «موجودی یارانه سرپرست» را انتخاب کند.

پاسخ‌هایی به پرتکرارترین سوالات مردم درباره کالابرگ

«رضا یحیوی»، مشاور وزیر تعاون، کار و رفاه‌ اجتماعی از مشارکت 17 میلیون نفر در این طرح، سوختن یارانه تشویقی بعد از یک ماه، برندهای قابل قبول برای خرید در کالابرگ و … می‌گوید

مشاور معاون رفاه و امور اقتصادی وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی در ابتدا با اشاره به میزان استقبال مردم از این طرح می‌گوید: «در حال حاضر ۶۰ میلیون نفر از جمعیت کشور مشمول استفاده از کالابرگ الکترونیک هستند و این درحالی است که از ابتدای اجرای طرح کالابرگ الکترونیک تاکنون بیش از ۱۷ میلیون نفر در این طرح مشارکت کرده‌ و از امتیاز مزایای طرح بهره‌مند شده‌اند. البته بیشترین مشارکت‌ها در استفاده از امتیاز تشویقی طرح کالابرگ در دهک‌های پایین‌تر بوده است». او در ادامه به رایج‌ترین سوالات درباره این طرح پاسخ می‌دهد.

یارانه تشویقی برای ماه بعد است که اعتبارش زودتر برای‌ خانواده‌ها در نظر گرفته شده است،اما این‌طور نیست که ماه بعد برای‌شان یارانه واریز نشود یا اعتبار تشویقی در نظر گرفته نشود. ماه بعد، اعتبار تشویقی یارانه ماه بعدی‌اش قابل استفاده است. یعنی اعتبار یارانه تشویقی یک ماه جلوتر است و افراد هر ماه می‌گیرند و فرصت استفاده از آن را دارند.

2 اگر کسی این اعتبار تشویقی را تا ماه بعدی استفاده نکند، می‌سوزد؟

ببینید، اگر هر نفر 200 هزار تومان از یارانه‌اش را در این 11 قلم گروه کالایی که اعلام شده استفاده کند،دولت 120 هزار تومان به او تشویقی می‌دهد. بنابراین یارانه فرد اگر از دهک یک تا 3 باشد، می‌شود 520 تومان. آن 120 هزار تومان اعتبار را اگر تا پایان ماه استفاده کند و کالا بخرد که استفاده کرده، اما اگر استفاده نکند، از بین می‌رود و به قول شما می‌سوزد. البته او باز دوباره ماه بعدی می‌تواند 200 هزار تومان از یارانه‌اش را از این گروه کالاها خرید کند و یارانه تشویقی بگیرد. نکته بعدی این که این 120 هزار تومان را باید از همین 11 قلم گروه کالایی خرید کند و قابل استفاده برای خرید دیگر اقلام نیست.

3 آیا هر نوع روغن یا پنیر یا برنج یا … با هر برندی را می‌توان با اعتبار تشویقی کالابرگ خریداری کرد؟

در این طرح و برای استفاده از یارانه تشویقی، ما اصل کالاها را مشخص کردیم که مثلا روغن باشد، برنج، ماکارونی، شیر و … اما ما هیچ برندی را معرفی نکردیم. مثلا برای روغن، فرد می‌تواند روغن آفتابگردان بخرد، روغن کنجد، اصلا روغن کرمانشاهی بخرد. او می‌تواند برای استفاده از یارانه تشویقی، همه این مدل‌ها را بخرد، اما یک نکته‌ای دارد. ما در جدول اعلام شده، یک کف قیمتی برای این روغن گذاشتیم. طبق آن جدول، ما در زمان خرید فرد، آن کف قیمتی را محاسبه می‌کنیم و در نظر می‌گیریم. در آن جدول ما گفتیم این سبد کالایی را هرکسی بخواهد خرید کند، در سال 1401 این 11 قلم برای او 593 هزار و 300 تومان آب می‌خورده است. ما برای هرکدام از آن‌ها یک مبنای قیمتی گذاشتیم. مثلا اگر فرد روغن آفتابگردان بخرد یا کرمانشاهی، ما همان قیمت مبنا را مدنظر قرار می‌دهیم که 55 هزار تومان برای بسته 810 گرمی است. مابه التفاوت آن که فرد می‌خواسته بهترین روغن بازار را بخرد، باید از جیب خودش پرداخت کند. ما مبنا را پرداخت می‌کنیم.

4 چرا ما هیچ فاکتور دقیقی نداریم که ببینیم برای خرید هر محصول، چقدر از کالابرگ استفاده شده و چقدر از یارانه نقدی؟

در فاکتور به طور کلی می‌آید که شما چقدر از کالابرگ استفاده و چقدر آن را نقدی پرداخت کردید. منظور شما این است که جزئی مشخص باشد که سهم هر کالا چقدر است؟ این هم به عنوان یک پیشنهاد، خوب است و من در جلسه بعدی با وزیر کار مطرح خواهم کرد.

5 من برای خرید برنج به یک مغازه مراجعه کردم. فروشنده کارت کشید، گفت شما 200 هزار تومان می‌توانید از اعتبار کالابرگ برای خرید این محصول استفاده کنید. همکار دیگرش دوباره کارت کشید و گفت 300 هزار تومان هم می‌شود! چطور چنین اتفاقی ممکن است؟

راستش را بخواهید، نمی‌دانم. حالا شاید فروشگاه یک کاری کرده یا یک تخلفی کرده، اما من نمی‌دانم. به‌طور کلی اگر فروشگاهی تخلف کرد و مثلا به شما گفت که فقط فلان مدل برنج را بخرید تا از کالابرگ استفاده کنید، این تخلف است و باید به سامانه 124 وزارت صمت گزارش شود تا رسیدگی کنند.

6 برداشت بقیه یارانه نقدی بعد از خرید با اعتبار کالابرگ قابل استفاده است؟

بله، شما برای استفاده از طرح باید 200 هزار تومان از یارانه‌تان را از کالاهای اساسی اعلام شده، خرید کنید تا بتوانید از یارانه تشویقی استفاده کنید. بقیه‌اش نقدا قابل برداشت است. البته بر اساس همان عدد یارانه اصلی است و یارانه تشویقی قابل برداشت نیست. بنابراین اگر کسی از مبلغ یارانه‌اش، 200 هزار تومان را کالا خرید، فقط مبلغ 100 یا 200 هزار تومان باقی مانده بر اساس دهکش را می‌تواند نقدا برداشت کند.

7 از زمان شروع این طرح، پرتکرارترین سوال مردم از شما چه بوده است؟

پرتکرارترین سوالات مردم این است که آیا استفاده از این طرح اجباری است و باید حتما یارانه خود را برای خرید سبد غذایی صرف کنیم؟ پاسخ این سوال مشخص و این است که در خرید کالابرگ هیچ «اجباری» نیست. مردم می‌توانند یارانه خود را به صورت نقدی به همان روال قبل دریافت یا با ورود به فرایند خرید کالابرگ، از مشوق‌های آن استفاده کنند.