یک و بام و دو هوای عجیب در بازار خودرو

وی این را هم گفت که با افزایش تولید و عرضه خودرو توسط خودروسازان، اجرای قانون واردات خودروهای کارکرده و حذف سازوکار قیمت‌گذاری توسط شورای رقابت، این سامانه در آینده صرفاً برای نظارت بر تعهدات خودروسازان فعالیت خواهد کرد. در ادامه این تحولات خبری، شورای رقابت نیز ضمن تکذیب حذف سامانه یکپارچه خودرو، گفت: شیوه عرضه خودرو در این سامانه از حالت انبوه به حالت عرضه متعدد و متوالی تغییر می‌کند. همه این ها در شرایطی است که به نظر می رسد هنوز برای حذف کامل این سامانه و فرایند قیمت گذاری و سپردن آن به بازار آزاد، زود است.

از سخنان ضدرانتی وزیر صمت تا خبر ناگهانی حذف سامانه یکپارچه خودرو

پنج شنبه گذشته،  وزیر صمت در نخستین رویداد ملی صنعت دانش بنیان، با طرح این سؤال که چرا باید به خودروساز رانت بدهیم و بعد حساب‌کشی کنیم؟ تأکید کرد: خودروسازان بدانند که هیچ رانتی در کار نیست و باید روی پای خود بایستند. این اظهارات، ناخودآگاه، حذف فرایند قیمت گذاری و آزادشدن تولید و عرضه خودروهای داخلی را به ذهن متبادر می کرد. با این حال، سخنان چند ساعت بعد معاون وی، این گمانه را قوی تر کرد. به گزارش مهر، منوچهر منطقی در گفت و گو با سیما اعلام کرد: روش فروش خودرو تغییراتی داشته است و سومین سامانه یکپارچه فروش خودرو برگزار نمی‌شود. به گفته منطقی، با توجه به افزایش عرضه خودروها و آغاز واردات، بازار خودرو به یک تعادلی می‌رسد و دیگر نیاز نیست تا فروش خودرو به روش قبل اجرا شود. روش عرضه به صورت فروش مستقیم و از کارخانه خواهد بود. وی گفت: عرضه جدید خودرو از ۸ مهر شروع می‌شود. روش عرضه به صورت فروش مستقیم و از کارخانه است و در سامانه ثبت خواهد شد.

اعلام این خبر با واکنش های زیادی روبه رو شد چرا که اولاً به گزارش «دیجیاتو»، برگزاری دور دوم سامانه یکپارچه از این لحاظ که تنها چهار خودروساز در آن حضور داشتند، سایپا موعدهای تحویل طولانی مدت را برای متقاضیان در نظر گرفت و قیمت خودروهای مونتاژی نیز پس از چرخش شورای رقابت در تیرماه به نرخ های سابق (بالا) بازگشت و موجی از انصراف ها را در سامانه یکپارچه رقم زد، عملاً نوعی شکست محسوب می شد.ثانیاً گزارش هایی مانند گزارش اخیر خبرگزاری فارس با اتکا به اطلاعات رسیده از منابع آگاه، نشان می دهد که ۲ خودروساز بزرگ کشور قصد عرضه خودروهای ثبت‌نامی را تا پیش از دریافت مجوز جدید افزایش قیمت ندارند و با دپوی محصولات خود، دنبال تحریک تقاضا و برهم‌زدن آرامش بازار خودرو هستند.

تکذیب حذف کامل سامانه یکپارچه خودرو چند ساعت بعد

با این حال چند ساعت پس از انتشار اخبار حذف سامانه یکپارچه تخصیص خودرو، معاون صنایع حمل‌ونقل وزارت صنعت، معدن و تجارت، حذف سامانه یکپارچه تخصیص خودرو را تکذیب کرد.  منوچهر منطقی اظهار کرد: عرضه از طریق سامانه یکپارچه ۶ مزیت زیر را به همراه داشته است؛ تخصیص عادلانه خودرو، بالا رفتن امکان دسترسی مصرف‌کنندگان (به گونه‌ای که در آخرین عرضه یکی از خودروسازان داخلی (پیش از عرضه در قالب سامانه یکپارچه) ١١.۵ میلیون نفر به ازای عرضه ۵۰ هزار خودرو ثبت‌نام کرده بودند! درحالی که با عرضه یکپارچه خودرو، میزان ثبت نام‌کنندگان محصولات آن خودروساز به سه میلیون و ۶۰۰ هزار خودرو به ازای عرضه ١٠٠ هزار دستگاه کاهش یافت و به عبارت دیگر، احتمال دسترسی مصرف‌کنندگان به خودرو برای یک محصول پرطرفدار خودروساز داخلی، به میزان هشت برابر افزایش یافت)، شفافیت و ایجاد رویه‌ای واحد در عرضه برای همه خودروسازان، رفع شائبه مهندسی عرضه با عرضه قطره چکانی خودرو یا عرضه خودرو در بازارهای غیرشفاف توسط خودروسازان، شفافیت در اعلام فهرست رزرو در سامانه به منظور اجتناب از سوء استفاده‌های احتمالی از این فهرست و افزایش تنوع و حق انتخاب برای مصرف‌کنندگان.

منطقی: سامانه یکپارچه به اهداف اصلاحی خود دست یافته است

وی در ادامه با اشاره به گذر از قرعه کشی به فرایند نوبت دهی در سامانه یکپارچه خودرو، گفت: هم اکنون پس از ایجاد شفافیت، افزایش رضایت‌مندی مردم و آرامش در بازار خودروی کشور که با سپری شدن سه نوبت فرایند قرعه کشی و دو نوبت فرایند نوبت دهی حاصل شد، سامانه یکپارچه تخصیص خودرو به اهداف اصلاحی خود دست یافته است. به گزارش فارس، وی افزود: با توجه به افزایش تیراژ تولید و واردات خودروهای نو و کارکرده به جایی می‌رسیم که کم‌کم بازار خودرو به حالت اشباع نزدیک می‌شود و لذا در نظر گرفته شده است که خودروسازان محصولات خودشان را‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ به صورت مستقل عرضه کنند اما عرضه‌ها را‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ در سامانه یکپارچه ثبت کنند.

بنابراین عرضه یکپارچه به عرضه‌های متعدد و پی در پی تبدیل می‌شود. معاون وزیر صمت افزود: به عنوان مثال در اول هفته آینده ۴ خودروساز یکی از این عرضه‌ها را‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ خواهند داشت. منطقی بیان کرد: سامانه یکپارچه یک بخش نظارتی و یک بخش سامان دهی بازار را‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ دارد، اما دیگر عرضه‌های انبوه خودرو از طریق سامانه یکپارچه انجام نمی‌شود بلکه عرضه خودرو توسط خودروسازان به صورت متوالی در این سامانه انجام می‌شود.وی با بیان این که فروش خودرو در سامانه یکپارچه به صورت مستقیم انجام می‌شود، تصریح کرد: در عرضه خودرو تاکنون، سامانه فرایند نوبت دهی عرضه خودرو را‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ انجام می‌داد و بقیه کارها توسط خودروساز انجام می‌شد، اما از این پس تمام این کارها در سامانه یکپارچه توسط خودروساز انجام می‌شود و سامانه یکپارچه صرفا برای نظارت خواهد بود.

شورای رقابت هم تکذیب کرد

اما حذف سامانه یکپارچه دیروز تکذیب شورای رقابت را نیز به همراه داشت. در این باره خبرگزاری فارس به نقل از مدیر روابط عمومی مرکز ملی رقابت گفت: شیوه عرضه خودرو در این سامانه از حالت انبوه به حالت عرضه متعدد و متوالی تغییر می‌کند. سپهر دادجوی توکلی، اظهار کرد: سامانه یکپارچه خودرو حذف نشده و شیوه عرضه خودرو همچنان در بستر سامانه انجام خواهد شد. وی افزود: هرگونه تغییر در رفتار بازار خودرو منوط به مصوبه شورا یا تغییر در دستورالعمل مصوبه ۵۴۳ این شوراست و سامانه یکپارچه به کار خود ادامه خواهد داد.

حذف سامانه یکپارچه در شرایط کنونی شدنی است؟

 اگر چه هنوز باید منتظر ماند و در عمل تغییرات یادشده را دید، اما باید گفت که اصل ایجاد سامانه یکپارچه، به دلیل کمبود عرضه، لزوم حذف واسطه ها، فاصله زیاد قیمت خودروهای بازار با کارخانه و ... بوده است. با این حال در شرایط کنونی، همچنان تفاوت قیمت قابل توجه خودروها در بازار دیده می شود. همچنین هم اینک خودروسازان گاهی ظرفیت ثبت نام خود را تا ماه های آتی و حتی سال آینده نیز تکمیل کرده اند. بنابراین معلوم نیست حذف سامانه دقیقاً چه کمکی به فرایند عرضه خودرو خواهد کرد. مگر این که برنامه آزادسازی و افزایش قیمت خودرو در دست باشد که در آن صورت باید منتظر واکنش شورای رقابت بود.