این شایعه اگر اتفاق بیفتد چه می‌شود!

در‌حالی‌که گمانه‌زنی‌ها از تلاش برای احیای مذاکرات برجامی به ابتکار عمان و ژاپن خبر می‌دهد، دیروز خبری مبنی بر صدور مجوز مذاکرات مستقیم با طرف آمریکایی در آینده نزدیک در عمان هم منتشر شد. هرچند وزارت خارجه این خبر را تکذیب کرد، اما شایعه مذاکره مستقیم تهران - واشنگتن بار دیگر داغ شد و به صدر اخبار بازگشت.اگر این شایعه تایید شود چه اتفاقی برای سیاسیت و اقتصاد ایران می افتد

روزنامه شرق در مطلبی تحت عنوان «مذاکره با آمریکا؛ از شایعه تا واقعیت؟» نوشت: به‌ هرحال مذاکره مستقیم با طرف آمریکایی در میان افکار عمومی یک تابو نیست حتی اگر تندروهای داخلی همه توان خود را برای این‌گونه جلوه‌دادن مسئله به کار بگیرند؛ زیرا خط قرمز‌ها در دیپلماسی سیال هستند و بر حسب منافع ملی امکان جابه‌جایی وجود دارد.

* اگرچه وزیر امور خارجه ایران گفته است ژاپن و عمان ابتکاری را برای ازسرگیری مذاکرات هسته‌ای پیشنهاد داده‌اند، اما اینکه طرفین مذاکرات برجامی بخواهند با تصمیم‌گیری قاطع پشت میز مذاکره بنشینند، فرصتی بود که در دولت قبل و حتی اوایل دولت سیزدهم گویی از دست رفت و برخی فعلا منافعشان در فرسایشی‌کردن پرونده است. هرچند هیچ‌یک از طرفین این روزها به دنبال یک «نه» قاطع نیستند، اما خبری هم از شوق و شعف احیای برجام نیست و دو طرف میز مذاکره یکدیگر را به زیاده‌خواهی در برجام متهم می‌کنند.

* در فقره شایعه صدور مجوز مذاکره مستقیم با آمریکا، وزارت امور خارجه ادعای منتشرشده در یک رسانه مبنی بر انجام مذاکرات مستقیم بین ایران و آمریکا طی هفته‌های آینده در عمان را تکذیب کرده است.

* بر اساس این گزارش، دیروز یکی از رسانه‌های منطقه‌ای مدعی شد که ایران قصد دارد در آینده نزدیک مذاکرات مستقیمی با آمریکا در عمان در ارتباط با مذاکرات رفع تحریم‌ها داشته باشد و در این ارتباط مجوزهای لازم از سوی مقامات عالی‌رتبه ایران صادر شده است.

در همین حال شب گذشته انتشار عکس معنادار خبرگزاری رسمی دولت (ایرنا) همزمان با انتشار خبر مذاکره مستقیم ایران و آمریکا در فضای مجازی خبرساز شد و شائبه جدی شدن مذاکرات عمان را تقویت کرد.

سارا معصومی، روزنامه‌نگار در توئیتی نوشت: امواج مدیا به نقل از چند منبع آگاه خبر داد که مقامات ارشد ایران به مذاکره‌کنندگان هسته‌ای اجازه دادند مستقیم با آمریکا مذاکره کنند. علی باقری کنی، معاون وزیر خارجه، آماده است تا هفته‌های آینده در عمان با برت مک‌گرک، هماهنگ‌کننده کاخ سفید در امور خاورمیانه و شمال آفریقا، دیدار کند.

پیش از این حسین امیرعبداللهیان، وزیر امور خارجه ایران، بازگشت به توافق را مشروط بر آمادگی طرف‌های غربی دانسته و گفته بود: «تبادل پیام‌ها با آمریکا ادامه دارد و طرح سلطان عمان هم‌ همچنان روی میز است. اگر طرف‌های مقابل آماده باشند، ما برای بازگشت به برجام جدی هستیم تا در چارچوب ابتکار عمان همه طرف‌ها به تعهدات خود در برجام برگردند».

جو بایدن از زمان روی کار آمدنش در کاخ سفید مدعی شد که به وعده خود برای احیای برجام که دونالد ترامپ برخلاف تعهدات واشنگتن به‌طور یک‌جانبه از آن خارج شد، عمل می‌کند و برای این منظور، راب مالی، نماینده ویژه دولت آمریکا در امور ایران را مأمور پیشبرد مذاکرات احیای برجام کرد. فعالیت مالی در نهایت به برکناری او منجر شد؛ هرچند شاهد یک‌ توافق نانوشته اما در حال اجرا میان دو کشور هستیم که نتیجه آن تاکنون تبادل زندانیان سیاسی دو کشور و آزادی پول‌های بلوکه‌شده ایران در کره‌جنوبی بود.

بنابراین شکل مذاکرات، چه مستقیم و چه غیرمستقیم، در صورتی که منجر به توافق شود، با توجه به تأمین منافع ملی در مرتبه دوم اهمیت قرار دارد و اصل مذاکره و بهره‌مندی از اهرم‌های دیپلماسی می‌تواند گره‌ کور برجام را باز کند و طرفین به پیش‌نویس سپتامبر بازگردند و همان را نهایی کنند.

ادعای امواج مدیا در حالی مطرح می‌شود که سه کشور اروپایی طرف مذاکرات هسته‌ای با ایران (بریتانیا، فرانسه و آلمان) اعلام کرده‌اند که تحریم‌های تسلیحاتی که براساس یکی دیگر از بندهای غروب برجام در ۱۸ اکتبر باید لغو شوند را حفظ می‌کنند.

خبرگزاری رویترز هم در تحلیل این رویداد تازه در روابط ایران و آمریکا نوشت:

* صحت احتمالی این شایعه می‌تواند به منزله تلاش ایران برای دریافت امتیازهای بیشتر از دمکرات‌ها پیش از بسته شدن پنجره چانه‌زنی‌ها در آستانه انتخابات ریاست‌جمهوری ۲۰۲۴ باشد. همچنین تهران می‌تواند با ایجاد تصویری در دوردست برای غرب درخصوص احتمال احیای توافق هسته‌ای، بر موضع سه کشور اروپایی که به دنبال تمدید تحریم‌های تسلیحاتی‌اند تاثیر بگذارد و از تصویب قطعنامه در نشست آتی شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی جلوگیری کند.

* امواج مدیا در ادامه گزارش خود به مخالف ایران با مذاکره مستقیم با دولت آمریکا در زمان ریاست‌جمهوری دونالد ترامپ اشاره می‌کند و می‌نویسد که به‌نظر می‌رسد محاسبات در تهران تغییر کرده است.

* اگر این ادعا به واقعیت نزدیک باشد، باید انتظار داشته باشیم که سرانجام نمایندگان تهران و واشنگتن رودر روی هم گفت‌وگو خواهند کرد.

* تجربه به ایران نشان داده است که همواره از دمکرات‌های آمریکایی امتیازهای بیشتری دریافت می‌کند. برخی گزارش‌ها نیز حاکی از آن است که دمکرات‌هایی نظیر جان کری، وزیر خارجه اسبق آمریکا در زمان ریاست‌جمهوری ترامپ به مقامات تهران توصیه می‌کردند با او پای میز مذاکره ننشینند تا دوباره دمکرات‌ها به سر کار بازگردند.

* در ادامه این گزارش به احیای «روند مسقط» اشاره شده است. اشاره‌ای به مذاکرات محرمانه و علنی در پایتخت عمان بین ایران و آمریکا. این گزارش به مجوز باقری کنی برای دیدار با مک‌گرک در حاشیه مجمع عمومی سازمان ملل در نیویورک نیز اشاره می‌کند.

* هرچند کنی در نیویورک با نمایندگان سه سه کشور اروپایی دیدار کرد، اما خبر رسمی یا غیررسمی از ملاقات او با مک‌گرک منتشر نشد. امواج مدیا ادعا می‌کند که مذاکرات باقری کنی با اروپایی‌ها باتوجه به اصرار آنها بر آزادی بازداشتی‌های اروپایی به نتیجه نرسید.

* امواج مدیا با اشاره به موضع اروپا در تمدید تحریم‌‌های تسلیحاتی در ماه آینده میلادی ادعا می‌کند که موضع تهران در حال حاضر «تنش‌زدایی» است و موضع آمریکا دست‌کم تا انتخابات ۲۰۲۴، «نه توافق، نه تنش».

شبکه فاکس نیوز هم در واکنش متفاوت به خبر احتمال مذاکره مستقیم تهران - واشنگتن تحلیل کرد:

* در حال حاضر صبر استراتژیک؛ رمز عبور ایران از مسیر پر پیچ و خمی است که به نتیجه انتخابات ریاست جمهوری آمریکا ختم می‌شود. کارت برنده ایران ،بیرون آمدن چهره‌ای دمکرات از صندوق‌های رأی‌گیری است که ۲۰ ماه دیگر برگزار می‌شود. تجربه توافق هسته‌ای با دولت دمکرات باراک اوباما، ایران را به حصول نتیجه با کاندیداهای دمکرات این انتخابات امیدوار کرده که می‌گویند، در صورت پیروزی به برجام باز می‌گردند.

* از همین رو ایران به احیای برجام و دیپلماسی در عرصه منطقه‌ای روی آورده تا با باز کردن مجرایی در معامله‌های نفتی و بانکی، اقتصاد کشور را تا نوامبر ۲۰۲۰ سر پا نگه دارند.

* انتخاب صبر استراتژیک در برابر وسوسه جنگ، گامی مثبت در جهت پرهیز از تحمیل بار اضافی بر وضعیت اقتصادی شکننده است. این در حالی است که بستن راه مذاکره و پایان دیپلماسی با توجه به شرایط حساس منطقه خود راهگشای رویارویی است.

* باید دید وضعیت فعلی اقتصادی، احتمال اعمال دور تازه‌ای از تحریم‌ها شامل پتروشیمی، روند پرشتاب تحولات منطقه و احتمال یک حادثه اتفاقی، شرایط را به اندازه کافی بحرانی می‌کند یا تهران با باور بر جمله «عبور می‌کنیم»، در انتظار انتخابات آمریکا می‌ماند. سکه‌ای که روی دیگر آن پیروزی دوباره ترامپ و مواضع خصمانه کلیددار کاخ سفید در برابر ایران است.

* «هنری کیسینجر» می‌گوید: «سیاست هنر امر ممکن نیست؛ بلکه هنر امر اراده است.» باید دید دو طرف مصلحت‌ها را چگونه تعریف می‌کنند. آیا به‌ویژه تهران در قبول مذاکرات مستقیم، پیگیری انعطاف‌پذیر منافع خود را براساس نگرشی واقع گرایانه از شرایط را در دستور کار قرار داده است؟