آیا امکان افزایش عیدی بازنشستگان وجود دارد؟

با نزدیک شدن به ایام پایانی سال، بحث و گمانه‌زنی‌ها پیرامون مبلغ و زمان پرداخت عیدی برای شاغلین و بازنشستگان شدت می‌گیرد. علاوه بر کارکنان بخش‌های دولتی و خصوصی که به طور معمول عیدی خود را دریافت می‌کنند، بازنشستگان کشوری و تأمین اجتماعی نیز انتظار دارند هرچه سریع‌تر عیدی خود را واریز کرده و افزایش آن را مشاهده کنند. اما بازنشستگان تأمین اجتماعی که در دوران اشتغال خود تحت پوشش قانون کار بودند، با رسیدن ایام عید و دریافت عیدی مطابق با فرمول کارمندان، با احساس ناخرسندی مواجه می‌شوند.

اختلاف در نحوه پرداخت عیدی میان بازنشستگان تأمین اجتماعی و شاغلین

عمده بازنشستگان کارگری سازمان تأمین اجتماعی که در دوران فعالیت خود معمولاً دو برابر پایه حقوقشان را به عنوان عیدی دریافت می‌کردند، در دوران بازنشستگی و هنگام دریافت عیدی پایان سال، با پرداختی بسیار پایین‌تر روبرو می‌شوند. این تفاوت در فرمول محاسبه عیدی که برای بازنشستگان تأمین اجتماعی مطابق با فرمول کارمندان دولتی است، باعث ایجاد نارضایتی در میان بازنشستگان می‌شود. به‌ویژه که اکثر مستمری‌بگیران تأمین اجتماعی، حقوق‌هایی کمتر از نصف خط فقر در شهرها دریافت می‌کنند و این امر بر احساس ناخوشایند آنها می‌افزاید.

تأخیر در واریز عیدی بازنشستگان تأمین اجتماعی

در سال ۱۴۰۲، عیدی بازنشستگان کشوری پیش از واریز حقوق بهمن‌ماه به حساب آنان واریز شد، اما پرداخت عیدی بازنشستگان تأمین اجتماعی تا نیمه اسفندماه به تعویق افتاد. در حالی که فرمول عیدی برای بازنشستگان دولت و کارکنان کشوری به‌طور معمول معادل نصف پایه حقوق است، این فرمول برای بازنشستگان تأمین اجتماعی که در گذشته دو برابر پایه حقوق خود را به‌عنوان عیدی دریافت می‌کردند، در مقایسه با شاغلان دولتی بسیار کمتر است. این تفاوت در پرداخت‌ها سال‌هاست که به یکی از مطالبات بازنشستگان تأمین اجتماعی تبدیل شده است.

مطالبات بازنشستگان تأمین اجتماعی برای دریافت عیدی مشابه کارگران

بر اساس اظهارات حسین حبیبی، عضو هیئت مدیره کانون هماهنگی شوراهای اسلامی کار کشور، طبق قانون کار عیدی کارگران دو برابر یک پایه حقوق سالانه است، اما این قانون تنها برای کارگران شاغل اعمال می‌شود و بازنشستگان تابع قانون تأمین اجتماعی هستند. به گفته حبیبی، تنها برخی از مواد قانون کار مانند مواد ۹۶ و ۱۱۱ به قانون تأمین اجتماعی مرتبط هستند، اما اغلب قوانین تأمین اجتماعی مستقل از قوانین کار هستند. بنابراین، عیدی بازنشستگان تأمین اجتماعی تابع شرایط خاص خود است و مشابه شاغلین دستگاه‌های دولتی نیست.

مشکلات مالی و محدودیت‌های سازمان تأمین اجتماعی

اما تفاوت در نحوه پرداخت عیدی بازنشستگان تأمین اجتماعی تنها به دلیل تفاوت‌های قانونی نیست، بلکه به محدودیت‌های مالی سازمان تأمین اجتماعی نیز برمی‌گردد. در سال‌های اخیر، ناترازی منابع این سازمان باعث شده است که حتی زمان پرداخت عیدی نیز گاه با تأخیر روبرو شود، به‌طوری‌که برخی از بازنشستگان مجبور به خرید کالاهای ضروری برای عید نوروز در شرایط مالی دشوار می‌شوند. این تأخیر در پرداخت‌ها از سوی دولت و سازمان تأمین اجتماعی به دلیل مشکلات مالی و کمبود منابع بوده است، هرچند که در اصل، تأخیر در پرداخت عیدی خلاف قانون است.

موضع‌گیری‌ها و مشکلات پرداخت عیدی مشابه کارگران

علی دهقان‌کیا، رئیس هیئت مدیره کانون کارگران بازنشسته تأمین اجتماعی تهران، در این خصوص بیان می‌کند که هنوز مذاکره مستقلی با مدیرعامل جدید سازمان تأمین اجتماعی درباره تغییرات و افزایش عیدی بازنشستگان تأمین اجتماعی نداشته‌اند. وی اشاره می‌کند که در سال‌های گذشته مذاکراتی با مدیرعامل قبلی در این رابطه انجام شده، اما این مذاکرات به نتیجه نرسید. یکی از دلایلی که در این خصوص مطرح می‌شود، این است که در شرایطی که تأمین اجتماعی از پاداش و عیدی بازنشستگان حق بیمه‌ای کسر نمی‌کند، این امکان وجود ندارد که عیدی به همان فرمول کارگران و شاغلین دولتی پرداخت شود.

دهقان‌کیا می‌افزاید که یکی از دلایل اصلی عدم تغییر در پرداخت عیدی، وضعیت مالی سازمان تأمین اجتماعی است که در حال حاضر به شدت با کمبود منابع روبرو است. این سازمان به دلیل بدهی‌های سنگین، از جمله بدهی‌های مربوط به بیمه تکمیلی و بیمه عمر، به مشکل برخورد کرده و تقریباً تمام درآمدهای خود را صرف پرداخت حقوق مستمری‌بگیران می‌کند. در این شرایط، تغییرات در مبلغ عیدی یا زمان پرداخت آن، به دلیل محدودیت منابع مالی، امکان‌پذیر نیست.

چالش‌های مالی سازمان تأمین اجتماعی

در حال حاضر، سازمان تأمین اجتماعی با بدهی‌های سنگینی مواجه است، از جمله بدهی ۶ هزار میلیارد تومانی به شرکت بیمه تکمیلی آتیه‌سازان حافظ و ۱۵۰۰ میلیارد تومان بدهی به بیمه عمر شرکت بیمه ایران. این بدهی‌ها به دلیل کسر حق بیمه از حقوق بازنشستگان ایجاد شده است، اما سازمان تأمین اجتماعی هیچ نقشی در پرداخت این مبالغ ندارد و تنها نقش انتقال منابع را ایفا می‌کند. علاوه بر این، ۶۲ هزار میلیارد تومان از درآمد ماهانه این سازمان به پرداخت حقوق مستمری‌بگیران اختصاص می‌یابد و ۲ هزار میلیارد تومان باقی‌مانده باید هزینه‌های درمان و کارکنان تأمین اجتماعی را پوشش دهد.

در نهایت، دهقان‌کیا تأکید می‌کند که باوجود تلاش‌های پیوسته بازنشستگان برای دریافت عیدی مشابه کارگران، به دلیل مشکلات مالی و کمبود منابع، این درخواست‌ها تاکنون به نتیجه نرسیده است. مشکلات مالی سازمان تأمین اجتماعی و بدهی‌های انباشته‌شده، وضعیت پیچیده‌ای را برای بازنشستگان ایجاد کرده است و پرداخت عیدی و حقوق آنان با چالش‌های جدی روبروست.