تاثیر FATF بر اقتصاد ایران

عضویت در سازمان اقدام مالی (اف‌ای‌تی‌اف) از آن جهت اهمیت ویژه‌ای دارد که پیروی از استانداردهای این سازمان می‌تواند به بهبود شفافیت، اعتبار و روابط مالی بین‌المللی کشورها کمک کند. کشورهای عضو که سیستم مالی شفاف و پایداری دارند، به طور معمول به عنوان شرکای تجاری جذاب‌تر برای سرمایه‌گذاران خارجی شناخته می‌شوند. پیوستن به این سازمان علاوه بر تقویت اعتماد بین‌المللی، کشورها را از قرار گرفتن در لیست سیاه اف‌ای‌تی‌اف و مواجه شدن با تحریم‌های اقتصادی و مالی جلوگیری می‌کند.

عدم تطابق با الزامات اف‌ای‌تی‌اف، علاوه بر اینکه می‌تواند موجب کاهش اعتماد بین‌المللی به سیستم مالی کشور شود، پیامدهایی چون افزایش ریسک تحریم‌ها و محدودیت‌های مالی را به دنبال دارد. در حال حاضر، ایران از سال ۲۰۱۸ و با قرار گرفتن در لیست سیاه این سازمان، با محدودیت‌های بسیاری در زمینه مبادلات مالی مواجه است. در واقع، یکی از بزرگ‌ترین تبعات قرار گرفتن در لیست سیاه اف‌ای‌تی‌اف، از دست دادن امکان نقل‌وانتقال پول با بانک‌های خارجی است. حتی کشورهای دوست و همسایه ایران، مانند عراق، به شدت در مورد تحریم‌های اقتصادی علیه ایران رعایت کرده‌اند، و کشورهایی نظیر روسیه و چین نیز تأکید دارند که توسعه روابط اقتصادی با ایران مشروط به پیوستن ایران به اف‌ای‌تی‌اف است. همچنین، موفقیت در پیوستن به سازمان‌های بین‌المللی مانند بریکس و شانگهای نیز به طور مستقیم به وضعیت ایران در اف‌ای‌تی‌اف وابسته است.

پس از سال‌ها، به نظر می‌رسد که برخی مقامات از جمله صمد حسن‌زاده، رئیس اتاق بازرگانی ایران، به وجود فرصتی برای بازنگری در این موضوع امیدوار هستند. حسن‌زاده اظهار کرده است که در نشست‌های اخیر با رئیس‌جمهور، مسائل مربوط به اف‌ای‌تی‌اف مطرح و از تأکید رهبری بر حل این مشکل صحبت شده است. همچنین، امیدوارند که مجمع تشخیص مصلحت نظام با بررسی مجدد لوایح مرتبط با اف‌ای‌تی‌اف موافقت کند.

وحید شقاقی شهری، اقتصاددان و استاد دانشگاه، در خصوص این موضوع اذعان داشته است که چندین سال است که مذاکرات و بحث‌ها درباره پیوستن ایران به اف‌ای‌تی‌اف ادامه دارد و بسیاری از مقررات این سازمان در داخل کشور پیاده‌سازی شده است. او اشاره کرده که دو لایحه کلیدی، یعنی لایحه پالرمو و CFT (لایحه مبارزه با پولشویی و تأمین مالی تروریسم)، هنوز به نتیجه قطعی نرسیده‌اند. یکی از چالش‌های اصلی این است که طرف آمریکایی برخی از نیروهای نظامی ایران را به عنوان گروه‌های تروریستی شناخته است که این مسئله باعث ایجاد ابهامات زیادی در زمینه پیوستن به اف‌ای‌تی‌اف شده است.

بر اساس گفته‌های شقاقی شهری، در صورتی که مجمع تشخیص مصلحت نظام موافقت کند که لوایح پالرمو و CFT دوباره بررسی شوند، دولت ایران با چالش‌های جدیدی مواجه خواهد بود. از جمله این چالش‌ها، نیاز به اجماع داخلی برای تصویب این لوایح است. شقاقی شهری تأکید کرده که با وجود این مشکلات، حتی اگر ایران بتواند از لیست سیاه اف‌ای‌تی‌اف خارج شود، مسیر همکاری‌های اقتصادی و بانکی با کشورهای عضو همچنان پیچیده خواهد بود، زیرا برخی از کشورهای عضو مانند آمریکا و اسرائیل به عنوان مانع‌های جدی در این مسیر باقی خواهند ماند.

مهم‌ترین مسئله‌ای که باید در نظر گرفته شود این است که با وجود ریسک‌های بالا و هزینه‌های اضافی که ایران در حال حاضر به دلیل قرار گرفتن در لیست سیاه اف‌ای‌تی‌اف تحمل می‌کند، اگر ایران نتواند این وضعیت را تغییر دهد، هزینه‌های مبادلات مالی برای کشور افزایش خواهد یافت. شقاقی شهری به این نکته اشاره کرده که این هزینه‌ها ممکن است تا ۲۰ تا ۳۰ درصد بیشتر شود، که به شدت بر تجارت و روابط مالی کشور تأثیر منفی می‌گذارد.

در نهایت، چالش‌های موجود برای خروج ایران از لیست سیاه اف‌ای‌تی‌اف پیچیده و زمان‌بر خواهد بود. این مسیر نیازمند اجماع داخلی و تطابق با الزامات این سازمان است تا از مزایای عضویت در اف‌ای‌تی‌اف بهره‌مند شود و هزینه‌های تحریم و محدودیت‌های مالی را کاهش دهد