جزییات قانون جدید چک / با چک برگشتی چه‌کار کنیم؟

پرسش و پاسخ درباره انتقال چک پس از اخذ گواهینامه عدم پرداخت

پرسش: چنانچه دارنده چک پس از دریافت گواهینامه عدم پرداخت، چک را در سامانه صیاد به شخص دیگری انتقال دهد، با این توضیح که انتقال چک به شخص ثالث حتی پس از صدور گواهینامه عدم پرداخت در سامانه صیاد ممکن است، لطفاً پاسخ دهید به پرسش‌های زیر:

1. آیا منتقل‌الیه دارای تمام حقوق دارنده چک است؟
2. آیا منتقل‌الیه می‌تواند درخواست صدور اجرائیه برای چک را نماید؟
3. اگر منتقل‌الیه دعوای مطالبه وجه چک و خسارت تأخیر تأدیه را در دادگاه طرح کند، آیا او استحقاق دریافت خسارت تأخیر از زمان سررسید چک را خواهد داشت؟
4. آیا در دعاوی حقوقی مبتنی بر چک، تنها شخصی که نخستین‌بار به بانک مراجعه کرده و گواهینامه عدم پرداخت را دریافت کرده، می‌تواند دارنده چک باشد؟

نظریه مشورتی اداره کل حقوقی قوه قضاییه:

۱. حقوق منتقل‌الیه:

پس از واخواست چک، انتقال حقوق دارنده چک به شخص ثالث بر اساس مقررات خاص در مواد ۲۷۰ و ۲۷۱ قانون تجارت مصوب ۱۳۱۱ انجام می‌شود.

مطابق مقررات، پس از واخواست چک، اگر انتقال چک به شخص ثالث بدون رعایت این مقررات صورت گیرد، منتقل‌الیه نمی‌تواند از مزایای قانونی چک بهره‌مند شود و او عنوان "دارنده" سند تجاری را نخواهد داشت.

۲. صدور اجرائیه:

منتقل‌الیه نمی‌تواند درخواست صدور اجرائیه نماید زیرا به عنوان دارنده چک از نظر قانون شناخته نمی‌شود و تنها شخصی که گواهی‌نامه عدم پرداخت به نام او صادر شده، دارنده قانونی چک به حساب می‌آید.

۳. مطالبه خسارت تأخیر تأدیه:

اگر منتقل‌الیه دعوای مطالبه وجه چک و خسارت تأخیر تأدیه را مطرح کند، او نمی‌تواند از زمان سررسید چک خسارت تأخیر دریافت کند، چرا که طبق ماده ۵۲۲ قانون آیین دادرسی مدنی، تنها دارنده چک که گواهی‌نامه عدم پرداخت به نام وی صادر شده، می‌تواند از تاریخ سررسید چک خسارت تأخیر دریافت کند.

۴. تعریف دارنده چک در دعاوی حقوقی:

در دعاوی حقوقی مربوط به چک، دارنده چک تنها کسی است که گواهی‌نامه عدم پرداخت به نام او صادر شده است و سایر اشخاص، حتی اگر چک را منتقل کرده باشند، نمی‌توانند از مزایای دارنده چک بهره‌مند شوند.

۵. قانونی که منتقل‌الیه را از مزایای دارنده چک محروم می‌کند:

طبق قانون تجارت مصوب ۱۳۱۱ و ماده ۲۳ (اصلاحی ۱۳۹۷) قانون صدور چک، انتقال چک باید مطابق با مقررات خاص صورت گیرد. در صورتی که چک واخواست‌شده به شخص ثالث منتقل شود، او نمی‌تواند از حقوق دارنده چک بهره‌مند گردد.

نتیجه‌گیری:

در صورتی که چک پس از اخذ گواهی‌نامه عدم پرداخت به شخص ثالث منتقل شود، این انتقال مطابق با قانون تجارت و قانون صدور چک، منتقل‌الیه را از مزایای دارنده چک محروم می‌کند. همچنین، تنها شخصی که گواهی‌نامه عدم پرداخت به نام او صادر شده، می‌تواند از حقوق قانونی نظیر صدور اجرائیه و مطالبه خسارت تأخیر تأدیه بهره‌مند شود.