پرسش مهم از پزشکیان درباره بنزین

این پدیده قاچاق بنزین، که در مقیاس گسترده‌ای در حال وقوع است، به نظر نمی‌رسد که تنها از پمپ بنزین‌ها شروع شده باشد. به احتمال زیاد، بنزین‌ها از منابع اصلی با هدف قاچاق بارگیری می‌شوند و در برخی موارد، ممکن است این محموله‌ها به مرزهای کشور نرسند، بلکه در مناطقی خاص تحویل داده شوند و از طریق شبکه‌های زیرزمینی به دریا منتقل گردند تا توسط کشتی‌ها در آنجا دریافت شوند. البته این تنها یکی از احتمالات است و ممکن است شبکه‌های قاچاق به روش‌های دیگری عمل کنند.

اگر بنا بر گفته مقامات، قیمت هر لیتر بنزین وارداتی 60 هزار تومان در نظر گرفته شود، اختلاف بین قیمت داخلی و وارداتی بنزین حدود 57 هزار تومان خواهد بود. این تفاوت، روزانه حدود ۱۱۰۰ میلیارد تومان و در طول سال به 402 همت می‌رسد. طبیعی است که بخشی از این درآمد صرف هزینه‌های ارسال و توزیع خواهد شد و سود خالص رانتی نیست.

برای مقابله با این پدیده، دو رویکرد اصلی مطرح است. اول این که قیمت‌گذاری دستوری، که منشأ رانت است، باید برچیده شود و قیمت بنزین باید به سطح جهانی برسد تا این رانت از بین برود. این گروه تأکید دارند که اصلاح قیمت‌گذاری، راه‌حلی برای مقابله با قاچاق و فساد است. با این حال، این سیاست ممکن است پیامدهای تورمی و اجتماعی قابل توجهی به دنبال داشته باشد که در شرایط فعلی، به نظر می‌رسد که این راهکار بدون داشتن یک بسته سیاستی جامع ممکن است مشکلات جدی‌تری ایجاد کند.

از سوی دیگر، این فساد سازمان‌یافته ناشی از یک سیستم معیوب حکمرانی است. قاچاق بنزین در مقیاس گسترده، یک معضل اساسی در سیستم اجرایی و نظارتی کشور است که به دلیل عدم پیگیری جدی تاکنون، به یکی از چالش‌های حل‌نشده در حکمرانی تبدیل شده است. سؤال اینجاست که چرا تاکنون هیچ برنامه‌ای برای مقابله با این فساد سیستماتیک وجود نداشته است و چرا هیچ تحقیقاتی در این خصوص از سوی نهادهای دولتی و نظارتی آغاز نشده است؟

در این شرایط، برای برخورد با این پدیده، نباید تنها به مقصر بودن ایرانی‌ها اشاره کرد، بلکه مشکل باید در شیوه‌های حکمرانی جستجو شود. شیوه‌ای که در هر جایی از دنیا که اعمال شود، مشابه این نتایج را خواهد داشت. اگر وضعیت به جایی برسد که در مجلس برخی از نمایندگان، رأی‌های دیگران را تغییر دهند یا به‌طور غیرمستقیم دخالت کنند، باید گفت که مشکل، به جای افراد، به سیستم حکمرانی برمی‌گردد.

این موضوع نشان‌دهنده‌ی یک حکمرانی معیوب است که به جای حل مشکلات، آن‌ها را پیچیده‌تر می‌کند.