ضد حال تاریخی ترامپ به اقتصاد ایران

با توجه به تحولات اقتصادی ایران در دوره ریاست جمهوری دونالد ترامپ، تحلیل‌ها نشان می‌دهند که آثار مستقیم تغییر رئیس‌جمهور امریکا بر شاخص‌های بازار کار ایران، همچون نرخ مشارکت و نرخ بیکاری، چندان قابل توجه نبوده است. در واقع، تغییر از بایدن به ترامپ تأثیر چندانی بر اقتصاد ایران نداشته و مهم‌تر از آن، نحوه تعامل و طراحی سیاست‌های اقتصادی و خارجی در پاسخ به این تحولات است که می‌تواند در وضعیت اقتصادی کشور تأثیرگذار باشد.

این گزارش به بررسی عملکرد اقتصاد ایران در دو سال پیش از ورود ترامپ به کاخ سفید و دو سال پس از آن پرداخته است تا مشخص شود که آیا ریاست جمهوری ترامپ تأثیر قابل توجهی بر اقتصاد ایران داشته است یا خیر. همچنین، این گزارش به این سوال می‌پردازد که در صورت بازگشت ترامپ به قدرت، اقتصاد ایران باید چه انتظاراتی داشته باشد.

برجام و روابط ایران و امریکا پس از انقلاب اسلامی

ایالات متحده به عنوان یکی از قدرتمندترین اقتصادهای جهانی، همواره تأثیر زیادی بر اقتصاد و سیاست کشورهای دیگر، به‌ویژه ایران، داشته است. تغییر رئیس‌جمهور امریکا می‌تواند نقش مهمی در تعیین سیاست‌ها و تحولات اقتصادی ایران ایفا کند. روابط ایران و امریکا در بیش از ۴۵ سال گذشته پیچیده و پرتنش بوده است. از جمله مهم‌ترین رویدادها می‌توان به بحران گروگان‌گیری، جنگ ۸ ساله، و برنامه هسته‌ای ایران اشاره کرد.

در سال ۱۳۹۴ (۲۰۱۵)، توافق هسته‌ای برجام بین ایران و قدرت‌های جهانی امضا شد که منجر به کاهش تحریم‌ها و بهبود وضعیت اقتصادی ایران شد. با این حال، خروج ترامپ از برجام در سال ۱۳۹۷ (۲۰۱۸) دوباره موجب تحریم‌های اقتصادی شد و اقتصاد ایران را با چالش‌های جدیدی مواجه کرد.

سقوط رشد اقتصادی ایران

تحریم‌های اقتصادی که به دنبال بحران هسته‌ای علیه ایران اعمال شده بودند، فشار زیادی بر معیشت مردم وارد می‌کرد. این تحریم‌ها، به‌ویژه تحریم‌های نفتی، باعث کاهش شدید صادرات نفت ایران و آسیب به رشد اقتصادی کشور شد. با امضای برجام و رفع تحریم‌ها در سال ۱۳۹۴، اقتصاد ایران شاهد رشد چشمگیری بود و در سال ۱۳۹۵ به بالاترین رشد اقتصادی دهه ۹۰ دست یافت.

اما پس از ورود ترامپ به کاخ سفید و خروج وی از برجام در سال ۱۳۹۷، اقتصاد ایران دوباره با فشار تحریم‌ها مواجه شد و رشد اقتصادی کشور به‌شدت کاهش یافت. در سال ۱۳۹۷، رشد اقتصادی ایران به منفی ۴.۵ درصد رسید و کشور با بحران‌های اقتصادی شدیدی روبرو شد.

متغیرهای پولی و تورم

آثار تصمیمات ترامپ در زمینه متغیرهای پولی همچون نقدینگی و پایه پولی، ابتدا در سال ۱۳۹۵ قابل مشاهده نبود. اما پس از خروج امریکا از برجام، تورم و رشد نقدینگی به‌طور چشمگیری افزایش یافت. در سال ۱۳۹۷، نرخ تورم از ۸ درصد در ابتدای سال به ۲۷ درصد در پایان آن رسید که فشار زیادی بر قدرت خرید مردم وارد کرد.

بازار کار ایران

در زمینه بازار کار، علیرغم تغییرات اقتصادی ناشی از سیاست‌های ترامپ، شاخص‌های مهمی همچون نرخ مشارکت و نرخ بیکاری تغییرات چشمگیری نداشتند. بررسی‌ها نشان می‌دهند که نرخ مشارکت در سال ۱۳۹۶ نسبت به سال قبل افزایش یافت، اما پس از خروج امریکا از برجام در سال ۱۳۹۷، نرخ مشارکت کاهش یافت. با این حال، نرخ بیکاری به‌طور نسبی ثابت ماند و نوسان زیادی نداشت.

نتیجه‌گیری

نتایج تحلیل‌ها نشان می‌دهند که تأثیر ریاست جمهوری ترامپ بر اقتصاد ایران، بیشتر به سیاست‌های خارجی و تصمیمات کلیدی همچون خروج از برجام بستگی دارد تا تغییرات داخلی در دولت امریکا. تحریم‌ها و سیاست‌های اقتصادی ترامپ، از جمله خروج از توافق هسته‌ای، تأثیرات زیادی بر اقتصاد ایران گذاشته‌اند. بنابراین، اگر ترامپ دوباره به کاخ سفید بازگردد، اقتصاد ایران باید انتظار تشدید تحریم‌ها و فشارهای اقتصادی جدیدی را داشته باشد که ممکن است وضعیت اقتصادی کشور را دشوارتر کند