سیر تا پیاز شارژ مجدد کالابرگ الکترونیک / شایعه یا واقعیت ؟

طرح کالابرگ الکترونیکی: چالش‌ها و آینده برنامه حمایتی دولت

دولت ایران برای حمایت از اقشار کم‌درآمد، در تلاش است تا راه‌حل‌هایی برای بهبود معیشت مردم پیدا کند. یکی از این راه‌حل‌ها، طرح کالابرگ الکترونیکی است که قرار بود جایگزین یارانه نقدی شود. اما این طرح با چالش‌های زیادی روبرو شده که موجب توقف موقت آن گردیده است.

طرح کالابرگ الکترونیکی: از وعده‌ها تا چالش‌ها

با حذف ارز ۴۲۰۰ تومانی، دولت تصمیم گرفت برای جبران فشارهای معیشتی، یارانه نقدی را به خانوارهای کم‌درآمد پرداخت کند. اما در ادامه، مجلس به دنبال اجرای طرحی به نام کالابرگ الکترونیکی بود؛ طرحی که هدف آن تأمین کالاهای اساسی به قیمت سال ۱۴۰۰ بود. اما به دلیل کمبود منابع مالی و مشکلات اجرایی، این طرح تا مدت‌ها متوقف شد.

در سال ۱۴۰۲، رئیس سازمان برنامه و بودجه اعلام کرد که منابع لازم برای اجرای کالابرگ الکترونیکی فراهم شده و خانوارها می‌توانند انتخاب کنند که یارانه نقدی دریافت کنند یا کالابرگ الکترونیکی. این طرح از بهمن ۱۴۰۲ به‌طور آزمایشی شروع شد و در قالب «طرح فجرانه» ، ۱۱ قلم کالای اساسی به خانوارها ارائه شد.

اجرای آزمایشی و اهداف طرح

طرح کالابرگ الکترونیکی در ابتدا به‌صورت آزمایشی با هدف کاهش تاثیر منفی پرداخت یارانه نقدی بر تورم آغاز شد. دولت امیدوار بود که این طرح بتواند از افزایش نقدینگی و تقاضای اضافی در بازار جلوگیری کند و به کاهش تورم کمک کند. از این رو، ۱۱ قلم کالای اساسی مانند برنج، روغن، ماکارونی، شیر، مرغ و تخم‌مرغ به‌طور مستقیم به خانوارها ارائه شد.

نحوه استفاده از کالابرگ الکترونیکی

برای استفاده از کالابرگ الکترونیکی، خانوارها می‌توانستند از طریق نرم‌افزار مخصوص یا کد دستوری خریدهای خود را انجام دهند. سامانه «یار» به عنوان بستر دیجیتال این طرح معرفی شد که امکان خرید کالاهای اساسی را فراهم می‌کرد.

فروشگاه‌های همکار و چالش‌های اجرا

فروشگاه‌های زنجیره‌ای بزرگ همچون جانبو ، هایپرفامیلی و دیلی‌مارکت به این سامانه متصل شدند و کالاها را از طریق آن توزیع می‌کردند. اما با وجود استقبال نسبی از طرح، محدودیت‌های زیرساختی و مشکلات اجرایی مانع از گسترش آن در مقیاس وسیع‌تر شدند.

چرا طرح کالابرگ متوقف شد؟

طرح کالابرگ الکترونیکی که در ابتدا برای ۷ دهک کم‌درآمد و متوسط طراحی شده بود، از تیرماه ۱۴۰۳ به دلیل مشکلات منابع و زیرساخت‌ها متوقف شد. با وجود استقبال مثبت از این طرح و تأثیر آن در افزایش قدرت خرید اقشار کم‌درآمد، دولت نتوانست منابع و زیرساخت‌های لازم را برای ادامه آن فراهم کند. هنوز هیچ دستور جدیدی برای ادامه یا از سرگیری این طرح به سازمان هدفمندی یارانه‌ها ابلاغ نشده است.

چالش‌های طرح کالابرگ الکترونیکی

با اینکه طرح کالابرگ می‌توانست به‌طور هدفمندتری یارانه‌ها را به نیازمندان واقعی برساند، اما چالش‌هایی نیز در این راه وجود داشت. محدودیت‌های منابع مالی، مشکلات اجرایی و فنی، و نگرانی‌ها از ایجاد رانت و افزایش قیمت کالاهای اساسی از جمله چالش‌های اصلی این طرح بودند. برخی کارشناسان اقتصادی نیز معتقدند که اختصاص یارانه‌ها به کالاهای خاص ممکن است مشکلات جدیدی همچون کمبود کالا و افزایش قیمت‌ها ایجاد کند.

حامیان و مخالفان طرح کالابرگ

طرفداران این طرح عمدتاً شامل اقشار کم‌درآمد و نمایندگان مجلس بودند که معتقد بودند این طرح می‌تواند مشکلات معیشتی مردم را به‌طور مستقیم و هدفمند حل کند. اما مخالفان آن به دلایلی چون احتمال ایجاد رانت، کمبود عرضه کالاها و محدودیت در انتخاب کالاها، انتقاد داشتند. برخی از اقتصاددانان نیز نگران بودند که طرح کالابرگ منجر به افزایش مشکلات در بازار و کمبود کالاهای اساسی شود.

آینده طرح کالابرگ: چه تصمیماتی در راه است؟

دولت چهاردهم با توجه به قانون بودجه ۱۴۰۳ موظف است که منابع حاصل از هدفمندسازی یارانه‌ها را برای اجرای طرح کالابرگ تخصیص دهد. وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی نیز در سخنرانی‌های خود به اجرای عدالت اجتماعی در پرداخت یارانه‌ها اشاره کرده و گفته است که احتمالاً تغییراتی در نحوه اجرای این طرح ایجاد خواهد شد.

نتیجه‌گیری

طرح کالابرگ الکترونیکی در ابتدا به‌عنوان یک راهکار برای حمایت از اقشار کم‌درآمد و کاهش اثرات تورم طراحی شده بود، اما به دلیل چالش‌های متعدد از جمله مشکلات زیرساختی و منابع مالی، اجرایش با تأخیر مواجه شد و موقتا متوقف گردید. اکنون باید دید که دولت با توجه به شرایط موجود، آیا قادر خواهد بود این طرح را به‌طور مؤثر و در مقیاس وسیع‌تر اجرا کند یا خیر.