پشت پرده افزایش قیمت دلار فاش شد

تحلیل نوسانات ارزی: واکنش‌ها و پیامدها

هفته گذشته، عبدالناصر همتی در واکنش به افزایش نرخ ارز در بازار آزاد، اعلام کرد که «افزایش نرخ دلار بازار آزاد ارتباطی به نیما ندارد» و این افزایش را ناشی از «حوادث و انتظارات روانی» دانست. او در جمع خبرنگاران تأکید کرد که اگر نرخ ارز در نیما نیز تغییر نمی‌کرد، باز هم نرخ دلار در بازار آزاد افزایش می‌یافت.

مقایسه روندها

با این حال، بررسی روند قیمت دلار آزاد و نیمایی نشان می‌دهد که افزایش نرخ نیما به عنوان یک محرک جدی برای نوسانات بازار آزاد عمل کرده است. قبل از ورود همتی به وزارت اقتصاد در مرداد ۱۴۰۳، وقوع حوادث سیاسی و امنیتی مانند عملیات طوفان الاقصی و سایر رویدادهای منطقه‌ای، تأثیراتی بر قیمت دلار داشت، اما این افزایش‌ها معمولاً با گذر زمان به سطوح تعادلی قبلی بازمی‌گشتند.

به عنوان مثال، پس از عملیات بی‌سابقه وعده صادق ۱، نرخ دلار که به حدود ۶۶ هزار تومان رسیده بود، کمتر از یک هفته به کانال ۵۷ هزار تومان کاهش یافت. همچنین در ماجرای سقوط بالگرد رئیس جمهور در اردیبهشت، نوسان ارز در کمترین میزان خود قرار داشت.

اما پس از ورود همتی، وضعیت به گونه‌ای تغییر کرد که نوسانات ارزی به طور محسوسی افزایش یافت. با تمرکز همتی بر افزایش نرخ ارز نیما، بازار به سرعت به این سیگنال‌ها واکنش نشان داد و قیمت‌ها به تدریج افزایش یافت.

افزایش نرخ نیما و پیامدهای آن

از ابتدای شهریور، نرخ دلار نیما از ۴۵۲۰۰ تومان به ۴۹۳۰۰ تومان رسید که نشان‌دهنده افزایش ۹.۱ درصدی است. در همین زمان، نرخ دلار در بازار آزاد از حدود ۵۸۶۰۰ تومان به ۶۸۵۰۰ تومان رسید که نشان‌دهنده افزایش ۱۶.۸ درصدی است. در مقابل، در دوره قبل از ورود همتی، نرخ دلار نیما تنها ۶.۱ درصد رشد کرده بود و نرخ دلار آزاد تقریباً ثابت مانده بود.

این مقایسه نشان می‌دهد که افزایش ۹.۱ درصدی نرخ نیما در دوره همتی با نوسانات قابل توجهی در نرخ ارز آزاد همراه بوده است. به عبارتی دیگر، سیگنال‌های اقتصادی اظهارات همتی و افزایش نرخ نیما، به طور مستقیم بر بازار آزاد تأثیر گذاشته است.

نقدی بر استدلال‌ها

همتی و برخی کارشناسان ادعا می‌کنند که برای رسیدن به ارز تک‌نرخی و حذف رانت ناشی از اختلاف نرخ ارز آزاد و نیمایی، باید نرخ نیما افزایش یابد. اما این ادعا نادیده‌گیرنده تبعات و پیش‌فرض‌های مرتبط با افزایش نرخ ارز است. کارشناسان هشدار داده‌اند که افزایش نرخ نیما می‌تواند به افزایش نرخ آزاد منجر شود.

در شرایط کنونی، به نظر می‌رسد که اظهارات همتی در راستای حمایت از شرکت‌های بزرگ صادرکننده قرار دارد و می‌تواند به گران‌تر شدن ارز و آسیب به عموم مردم منجر شود. در واقع، مدیریت نرخ ارز به سادگی با گفتار درمانی ممکن نیست و نیاز به استراتژی‌های جامع‌تر دارد. در این وضعیت، هرگونه صحبتی درباره تک‌نرخی کردن ارز تنها انتظارات تورمی را تقویت می‌کند و ممکن است به افزایش تقاضا و نوسانات بیشتر در بازار نیما منجر شود.

نتیجه‌گیری

بنابراین، واقعیت‌های موجود نشان می‌دهد که افزایش نرخ نیما نه تنها به نفع شرکت‌های بزرگ خواهد بود، بلکه به تداوم مشکلات اقتصادی برای عموم مردم منجر خواهد شد. در این شرایط، ضروری است که سیاست‌گذاران اقتصادی با دقت بیشتری به مدیریت نرخ ارز بپردازند و از اتخاذ تصمیمات شتاب‌زده که پیامدهای منفی به همراه دارد، پرهیز کنند.