آمار بازار مسکن: خانه‌دار شدن رویایی دست‌نیافتنی؟

تغییرات قدرت خرید مردم

اهمیت بخش مسکن بر هزینه‌های خانوارها و اختصاص بخش بزرگی از درآمد خانوارهای مستأجر به این بخش و نیز حساسیت‌ها و تأثیرات اقتصادی و اجتماعی ناشی از آن، باعث تحولات قابل‌ملاحظه‌ای در جامعه می‌شود. با بررسی روند تغییرات قدرت خرید و زمان انتظار برای خانه‌‌‌دار شدن در سال‌های گذشته، می‌توان دریافت که نسبت تورم مسکن به درآمد و هزینه‌های خانوار چگونه است.

براساس گزارشی که مرکز آمار ایران به استناد اطلاعات طرح قیمت و اجاره مسکن و هزینه و درآمد خانوار این مرکز منتشر کرده است، قدرت خرید خانوارهای شهرنشین کشور از سال 1394رو به بهبود گذاشته و در سال 1396بهترین شرایط را جبران کرده اما در ادامه به دلایلی نظیر توقف برجام و تحریم‌های ظالمانه آمریکا، بار دیگر در روند نزولی قرار گرفته است. بررسی این موضوع در حوزه مسکن، نمای محسوسی از تأثیر دوران ثبات اقتصادی بر قدرت خرید و توان اقتصادی خانوارها به‌دست می‌دهد.

دوره انتظار برای خرید مسکن

براساس اطلاعات مرکز آمار ایران، متوسط قیمت یک مترمربع زیربنای مسکونی در کل مناطق شهری کشور در سال 1394معادل یک‌میلیون و 434هزار تومان بوده و یک خانوار شهری با کل درآمد سالانه خود به‌طور متوسط می‌توانست 19.4مترمربع زیربنا را خریداری کند. این شاخص در سال ۱۳۹۶ باوجود افزایش نسبی قیمت مسکن و رسیدن قیمت یک مترمربع زیربنا به یک‌میلیون و 612هزار تومان معادل 22.8مترمربع بوده چراکه شتاب رشد قدرت خرید خانوارها به‌مراتب بیشتر بوده است.

در سال 1400اما، به‌واسطه جهش قیمت مسکن و رسیدن آن به 11میلیون و 808هزار تومان در کل کشور، خانوارها با درآمد یک سال خود فقط قدرت خرید 9.5مترمربع مسکن داشته‌اند؛ چراکه در این دوره، شتاب رشد مسکن بیش از2برابر شتاب رشد درآمد خانوارها برآورد شده است. از نگاهی دیگر، در این دوره با فرض کسر هزینه‌های خوراکی خانوار از درآمد، قدرت خرید آنها در سال 1394به 15.1مترمربع، در سال 1396به 18مترمربع و در سال 1400به 7.4مترمربع رسیده است.

حال اگر کل هزینه‌های خانوار از درآمد کسر شود، به‌طور میانگین یک خانوار شهری در سال 1394قدرت خرید ۱.۱ مترمربع، در سال 1396حدود 2.3مترمربع و در سال 1400حدود 1.7مترمربع داشته است. بررسی‌ها نشان می‌دهد در شرایط فعلی این رقم به حدود یک متر رسیده و عملاً رؤیای خانه‌دار شدن به‌جز از طریق طرح نهضت ملی مسکن ، محقق شدنی نیست.

شاخص زمان انتظار برای خانه‌دار شدن خانوارهای شهری کشور برای یک واحد مسکونی با مساحت 80مترمربع (با توجه به اینکه در طرح ملی مسکن، متراژ واحدها براساس الگوی مصرف، بین 75تا 80مترمربع درنظر گرفته شده است) در این گزارش نیز عدد 80مبنای محاسبات قرار گرفته و با فرض عدم‌تغییر قیمت مسکن و ذخیره کل درآمد سالانه خانوار، در سال 1394برابر 4.1سال بوده است که این شاخص در سال 1396به 3.5سال کاهش می‌یابد ولی در سال 1400بار دیگر به 8.4سال افزایش می‌یابد.

حال اگر هزینه‌های خوراکی خانوار از درآمد کسر شود، مدت‌زمان انتظار در سال 1394به 5.3سال، در سال 1396به 4.4سال و در سال 1400به 10.8سال می‌رسد. درحالی‌که با کسر کل هزینه‌های خانوار، مدت‌زمان انتظار در سال 1394برابر 69.6در سال 1396برابر 34.5سال و در سال 1400برابر 47.4سال محاسبه می‌شود. برای تابستان 1402و البته بدون در اختیار داشتن آمارهای رسمی 2 سال اخیر، تعیین دوره انتظار خرید مسکن با قطعیت امکان‌پذیر نیست؛ اما با محاسبات غیررسمی میانگین این شاخص برای خانوارهای شهرنشین کشور می‌تواند حدود 60سال باشد.‌

منبع:ایونا