مرخصی در قانون کار چه شرایط دارند؟ / از مرخصی استحقاقی تا مرخصی ازدواج

طبق ماده ۶۹ قانون کار: «تاریخ استفاده از مرخصی استحقاقی با توافق کارگر و کارفرما تعیین می‌شود و در صورت اختلاف بین کارگر و کارفرما نظر اداره کار و امور اجتماعی محل لازم‌الاجراء است.» 

مرخصی استعلاجی چیست؟

نوعِ دیگری از مرخصیِ عنوان شده در قانون کار است؛ البته به شرایط و جزئیاتِ این مرخصی در قانون کار اشاره نشده و صرفا در ماده ۷۴ قانون کار آمده: «مدت مرخصی استعلاجی، با تأیید سازمان تأمین اجتماعی، جزو سوابق کار و بازنشستگی کارگران محسوب خواهد شد». در خصوص این مرخصی سقفی در نظر گرفته نشده است. همچنین لازم به ذکر است که طبق قانون، برای استراحت‌هایی که در هر نوبت کمتر از هفت روز است و درمجموع در طول سال از ۱۵ روز بیشتر نمی‌شود، گواهی پزشک معالج کافی است و نیاز به تایید پزشک معتمد و یا کمیسیون پزشکی ندارد. استراحتهای بیشتر از ۱۵ روز تا ۶۰ روز در سال و استراحت بیش از ۷ روز در هر نوبت باید به تایید پزشک معتمد سازمان برسد. استراحتهای بیش از ۶۰ روز در سال نیز باید به تایید کمیسیون پزشکی برسد. 

علاوه بر مرخصیِ استحقاقی و استعلاجی، کارگران از حق استفاده از انواع دیگرِ مرخصی نیز برخوردارند: طبق ماده ۷۳ قانون کار، کلیه کارگران در موارد ذیل حق برخورداری از سه روز مرخصی با استفاده از مزد را دارند: الف - ازدواج دائم، ب - فوت همسر، پدر، مادر و فرزندان. 

همچنین طبق ماده ۶۷ قانون کار، هر کارگر حق دارد به منظور ادای فریضه حج واجب در تمام مدت کار خویش فقط برای یک نوبت یک ماه به عنوان مرخصی استحقاقی یا مرخصی بدون حقوق استفاده نماید. 

مورد دیگر، مرخصیِ زایمانِ موضوع ماده ۷۶ قانون کار است؛ طبق این قانون «مرخصی بارداری کارگران زن، جمعا ۹۰ روز است. حتی الامکان ۴۵ روز این مرخصی باید پس از وضع حمل مورد استفاده قرار گیرد. برای زایمان توأمان، ۱۴ روز به مدت مرخصی اضافه می‌شود». این مدت زمانِ ۳ ماهه البته سال‌ها بعد از تصویبِ قانون کار، در قوانین تکمیلی ابتدا به ۶ ماه و بعد به ۹ ماه افزایش پیدا کرد. همچنین برای مردانی که زنان آن‌ها شاغل هستند و از مرخصیِ زایمان استفاده می‌کنند نیز ۱۴ روز مرخصی در زمان تولد فرزندشان در نظر گرفته شده است. این مرخصی البته برای آقایان شاغل در قوای سه‌گانه و بخش عمومی غیر دولتی محدود به ۳ روز است. 

در تمام مواردی که تا اینجا ذکر شد، مرخصیِ کارگر همراه با دریافت حقوق بود؛ اما طبق ماده ۷۲ قانون کار، کارگران امکان استفاده از مرخصیِ بدون حقوق نیز دارند. بر این اساس، «نحوه استفاده از مرخصی بدون حقوق کارگران و مدت آن و شرایط برگشت آن‌ها به کار پس از استفاده از مرخصی با توافق کتبی کارگر یا نماینده قانونی او و کارفرما تعیین خواهد شد.»