آشفتگی دهک‌های پایین/ تصمیمات دولت مردم ایران را شوکه کرد
اقتصاد 100- تصمیم جنجالی دولت برای خانه‌دار کردن اقشار کم‌درآمد با طرح «اجاره به شرط تملیک»؛ آیا این روش به حل بحران مسکن کمک می‌کند یا موجب آشفتگی بیشتر بازار می‌شود؟ منتقدان هشدار می‌دهند که ورود دولت به بازار ممکن است تعادل قیمتی را برهم بزند.
دولت اخیراً طرح‌هایی برای حمایت از مستأجران ارائه کرده که هدف آن بهبود شرایط اجاره‌نشینی به خصوص در دهک‌های پایین جامعه است. این طرح‌ها شامل دو برنامه اصلی است: افزایش وام ودیعه و واگذاری خانه‌های اجاره‌ای به متقاضیان کم‌درآمد.
در جدیدترین طرح شورای‌عالی مسکن، مبلغ وام ودیعه افزایش یافته و در تهران به ۳۰۰ میلیون تومان رسیده است. این در حالی است که بررسی بازار نشان می‌دهد چنین وامی به تنهایی نمی‌تواند فشار سنگین اجاره‌خانه را بر مستأجران کاهش دهد.
آنچه در مناطق کم‌برخوردار مشاهده می‌شود، فایل‌های اجاره واحدهای با متراژ کوچک، کمتر از ۳۰ تا ۴۰ متر است که بیشتر به کارگاه‌ها شباهت دارند و استانداردهای لازم برای زندگی خانوادگی را ندارند. با این حال، تقاضا برای این واحدها به دلیل شرایط سخت اقتصادی همچنان بالا است.جدول: اطلاعات کلیدی وام ودیعه شهر مبلغ وام میزان پاسخ‌دهی به تقاضا
| تهران | ۳۰۰ میلیون تومان | کمتر از ۲۵٪ |
| سایر کلان‌شهرها | ۲۵۰ میلیون تومان | کمتر از ۲۵٪ |
| شهرهای کوچک | ۲۰۰ میلیون تومان | کمتر از ۲۵٪ |
برنامه دوم دولت، واگذاری واحدهای مسکونی به متقاضیان دهک‌های پایین جامعه است. این خانه‌ها عمدتاً در مناطق کم‌برخوردار قرار دارند و با قیمت کمتر از متوسط بازار خریداری می‌شوند. بخشی از هزینه خرید از منابع مولدسازی یا تهاتر زمین تأمین می‌شود.
با این حال، منتقدان معتقدند مشارکت مستقیم دولت در خرید مسکن می‌تواند قیمت‌ها را بیش از پیش افزایش دهد. از این رو، پیشنهاد می‌شود این واحدها به صورت اجاره به شرط تملیک واگذار شوند. در این شیوه، مستأجران با پرداخت اقساط ماهانه به تدریج مالک خانه می‌شوند.
راهکار پیشنهادی برای بهبود شرایط
به جای خرید مستقیم واحدهای مسکونی، دولت می‌تواند با واگذاری این واحدها به صورت اجاره به شرط تملیک، شرایطی پایدار برای تأمین مسکن اقشار کم‌درآمد فراهم کند. این رویکرد علاوه بر کاهش فشار بر بازار، زمینه‌ای مناسب برای خانه‌دار شدن مستأجران ایجاد می‌کند.
