دستمزد 1404 کارگران به مذاکرات عمان گره خورد
اقتصاد100- کاهش نرخ بیکاری در زمستان ۱۴۰۳ همزمان با افت نرخ اشتغال و مشارکت اقتصادی، نشان‌دهنده خروج بخشی از جمعیت فعال ایران از بازار کار به دلایلی همچون دلسردی از یافتن شغل، مهاجرت یا ادامه تحصیل است.
تازه‌ترین آمارهای مربوط به بازار کار ایران نشان می‌دهد که نرخ بیکاری کاهش یافته است. اما با وجود این کاهش، نکته قابل تأمل این است که نرخ مشارکت اقتصادی و نرخ اشتغال نیز کاهش یافته‌اند.
طبق گزارش‌های رسمی، نرخ بیکاری در زمستان ۱۴۰۳ نسبت به زمستان سال گذشته ۰.۸ درصد کاهش یافته و به رقم ۷.۸ درصد رسیده است. با این حال، نرخ اشتغال جمعیت ۱۵ ساله و بالاتر با کاهشی ۰.۳ درصدی به رقم ۳۷ درصد رسیده است. همچنین گزارش‌ها نشان می‌دهد که نرخ مشارکت اقتصادی در کل کشور در زمستان سال ۱۴۰۳ با ۰.۷ درصد کاهش به ۴۰.۱ درصد رسیده است.
به اعتقاد کارشناسان اقتصادی، این شرایط عمدتاً زمانی رخ می‌دهد که بخشی از جمعیت فعال اقتصادی تصمیم به خروج از بازار کار می‌گیرند. این افراد که قبلاً در جستجوی شغل بودند، به دلایلی از ادامه جستجوی خود منصرف شده و در دسته «جمعیت غیرفعال اقتصادی» قرار می‌گیرند. دلایل این اتفاق می‌تواند شامل ناامیدی از پیدا کردن شغل، ادامه تحصیل، مهاجرت، بازنشستگی زودهنگام یا مسئولیت‌های خانوادگی باشد.
در چنین وضعیتی، کاهش نرخ بیکاری الزاماً به معنای بهبود وضعیت اشتغال نیست، بلکه ممکن است ناشی از خروج افراد از بازار کار و دلسردی آن‌ها از یافتن شغل باشد.
اشتغال همچنان در تنگنا است
حمید حاج‌اسماعیلی، کارشناس بازار کار، در این باره اظهار دارد که مشکلات اساسی در حوزه اشتغال پابرجاست. وی تاکید می‌کند که مسائل مربوط به اشتغال زنان، جوانان و فارغ‌التحصیلان همچنان بدون تغییر باقی‌مانده و اقدامات مؤثری در این زمینه انجام نشده است.
وی با اشاره به کوچک شدن اقتصاد ایران طی سال‌های اخیر می‌گوید: «عدم توسعه بازار کار، شرایط نامطلوب سرمایه‌گذاری، ضعف در تولید و بی‌ثباتی اقتصادی موجب شده که ظرفیت‌های اشتغال برای جوانان و فارغ‌التحصیلان شکل نگیرد. ما نیازمند تحولات بنیادی در ایجاد مشاغل جدید و رویکردهای نوین به بازار کار هستیم.»
حاج‌اسماعیلی همچنین به چالش‌های موجود در استفاده از فضای مجازی و اقتصاد دیجیتال اشاره کرده و می‌گوید که مشکلات زیرساختی و ضعف در برنامه‌ریزی و سیاست‌گذاری مانعی بزرگ برای بهره‌گیری از پتانسیل این حوزه هستند.
چالش اقتصادی برای جوانان
این کارشناس بازار کار وضعیت نرخ بیکاری در میان جوانان را ناامیدکننده توصیف کرده و تاکید می‌کند که تا زمانی که ثبات اقتصادی ایجاد نشود، توسعه بازار کار ممکن نخواهد بود. وی معتقد است کاهش نرخ بیکاری در میان جوانان، فارغ‌التحصیلان و زنان تحت شرایط فعلی غیرممکن است.
حاج‌اسماعیلی همچنین از روند کوچک شدن جمعیت فعال انتقاد کرده و سازمان‌های مرتبط را به عدم ارائه راهکارهای مناسب برای افزایش مشارکت زنان و دیگر طبقات اجتماعی متهم می‌کند.
۱۴۰۴؛ سال تغییرات بزرگ
حاج‌اسماعیلی در ادامه به شرایط ویژه اقتصادی ایران در سال ۱۴۰۴ اشاره کرده و می‌گوید: «سال جاری به مراتب سخت‌تر و متفاوت‌تر از سال‌های گذشته است. تحریم‌های اقتصادی و تورم بالا وضعیت کسب‌وکارها و معیشت مردم را با چالش‌های جدی مواجه کرده‌اند.»
وی تصریح می‌کند: «معضلات ساختاری اقتصادی ایران که طی سالیان گذشته شکل گرفته‌اند، همچنان پابرجا هستند و به نظر نمی‌رسد در کوتاه‌مدت راهکار مؤثری برای حل آن‌ها پیدا شود.»
به گفته حاج‌اسماعیلی، ادامه این وضعیت شکننده ممکن است شرایط سخت‌تری را برای سال ۱۴۰۴ ایجاد کند. او تاکید دارد که کسری بودجه دولت و ناترازی‌های اقتصادی همچنان یکی از مهم‌ترین چالش‌های پیش‌رو خواهند بود.
سرنوشت اقتصاد ایران در گرو مذاکرات
وی همچنین اشاره می‌کند که مذاکرات بین ایران و آمریکا در سال جاری یکی از کلیدی‌ترین مسائل برای آینده اقتصاد کشور خواهد بود. نتایج این مذاکرات تأثیرات فراگیری بر تحولات سیاسی، اجتماعی و اقتصادی ایران خواهد داشت.
حاج‌اسماعیلی تأکید می‌کند: «کارگران بیش از دیگر اقشار اجتماعی چشم‌انتظار نتایج این مذاکرات هستند. ناکارآمدی نظام افزایش دستمزدها در مقابله با تورم موجب گسترش فقر بین جامعه کارگری شده و آن‌ها به آینده مذاکرات امید دارند تا شاید شرایط بهبود پیدا کند.»
</