تاثیر بازار سیاه بر قیمت مسکن

در شرایطی که گروهی از متقاضیان مسکن نهضت ملی دارای پشتوانه مالی قوی‌تری هستند و توانایی بهتری در تأمین آورده‌ها و دریافت تسهیلات بانکی نشان می‌دهند، بخش دیگری از این افراد به حمایت‌های دولتی، وام‌های کم‌بهره و تسهیلات ویژه متکی هستند تا بتوانند وارد این مسیر شوند. همین تمایز در توانایی مالی، باعث شده اجرای پروژه‌ها برای این دو گروه تفاوت پیدا کند و دهک‌های پایین با موانعی جدی‌تر مواجه شوند که تحقق مالکیت مسکن را برای آن‌ها دشوارتر می‌کند.

هرچند که یکی از اهداف مهم نهضت ملی مسکن ارائه مسکن با قیمت مناسب به اقشار کم‌درآمد است، اما عواملی نظیر نوسانات بازار مواد اولیه، بی‌ثباتی اقتصادی و مشکلات مربوط به پرداخت تسهیلات، این هدف را به چالشی سخت تبدیل کرده است. از این رو، حرکت به سوی سیاست‌های حمایتی جدی‌تر و ایجاد مدل‌های پایدار تأمین مالی، عنصر حساسی در موفقیت این طرح و رسیدن به رؤیای خانه‌دار شدن برای همه متقاضیان است.

چالش‌های بانکی و نگرانی از ورود دلالان

تعدادی از پیمانکاران طرح نهضت ملی مسکن بر این باورند که بانک ملی در حوزه پرداخت وام‌های مسکن دارای ضعف تخصصی است. همین مسئله موجب شده که برخی از این واحدها در تهران به سمت دلالی حرکت کنند.

این طرح که با نگرشی امیدوارکننده شروع شد، بسیاری از اقشار کم‌درآمد را به تأمین مسکن ترغیب کرد. با این حال، روند افزایشی هزینه‌های ساخت، رشد مداوم قیمت‌ها و کندی همکاری بانک‌ها، این پروژه را در برخی نقاط کشور مانند تهران با رکود مواجه کرده است. به‌عنوان مثال، تنها در نیمه نخست سال ۱۴۰۱، بخش زیادی از پروژه‌ها با تکیه به آورده متقاضیان پیش رفته و بانک‌ها همکاری چندانی برای پرداخت تسهیلات نداشته‌اند، موضوعی که باعث شده پیشرفت برخی از پروژه‌ها کمتر از ۲۰ درصد باشد.

در همین خصوص، گفتگویی با مهران پناه، مدیر عامل یک شرکت پیمانکاری فعال در اسلامشهر، انجام شده است.

<

بانک‌ها و تأخیر در پرداخت تسهیلات؛ معضل اصلی نهضت ملی مسکن

بر اساس نظر مدیران پروژه، در پرداخت تسهیلات مربوط به نهضت ملی مسکن، بانک ملی عملکردی کند داشته است. وجود متخصصان بانک مسکن در این زمینه یک مزیت مهم به شمار می‌آمد که به دلیل واگذاری مسئولیت به بانک ملی، اکنون مأموریت تأمین تسهیلات مسکن به درازا کشیده شده است.

برای نمونه، در پروژه ۴۰۰ واحدی مربوط به شرکت سهند ساران در اسلامشهر، به دلیل عدم تخصیص تسهیلات مناسب، نقدینگی کافی برای پیشبرد طرح فراهم نشده است. علی رغم تکمیل مدارک طی شش ماه گذشته، بانک حتی اسناد مربوطه را برای ترهین دفترخانه‌ای ارجاع نداده است. چنین موضوعی در سایر پروژه‌های نهضت ملی نیز به چشم می‌خورد.

افزایش مبلغ تسهیلات چقدر مؤثر است؟

تخصصی‌ترین ارزیابی‌ها حاکی از این است که حتی تعیین تسهیلات ۶۵۰ میلیون تومانی نیز کفاف هزینه‌های رو به رشد ساخت‌وساز را نمی‌دهد. تورم موجود و تأخیر در اجرای پروژه‌ها سبب شده که مبلغ کلی پیش‌بینی شده از ابتدا تا پایان پروژه نامتناسب باشد.

برای رفع این معضل، پیشنهادهایی شامل مشارکت سازندگان، افزایش مبلغ تسهیلات و حمایت اعضا مطرح شده است. اما همه این‌ها به مدیریت صحیح نیاز دارد تا از پیچیدگی‌های بیشتر به واسطه رشد هزینه‌ها جلوگیری شود.

توان مالی متقاضیان و انتظارات غیرواقعی

متقاضیان این طرح، گاهی با انتظارات نادرستی روبرو می‌شوند که ناشی از تبلیغات درباره تأمین مسکن با آورده کم است. افراد دهک‌های پایین که از لحاظ مالی ضعیف‌تر هستند، فاقد توانایی تأمین نقدینگی مناسب با تورم جاری می‌باشند و نیازمند حمایت مالی مؤثرتر دولت هستند.

<

پیامدهای زمانبر شدن پروژه‌ها

تأخیرهای مکرر در تأمین مطالبات پیمانکاران باعث افزایش فشار مالی بر پروژه‌ها شده است. به‌عنوان نمونه، تنها ۸ میلیارد تومان واریزی برای پروژه ۴۰۰ واحدی شرکت سهند ساران در سه ماه گذشته انجام شده که در برابر هزینه‌های کلی چشمگیر آن، ناکافی بوده است.

تأخیر در پروژه‌ها نه تنها ابعاد مالی پروژه را تحت تأثیر قرار می‌دهد بلکه ممکن است دلالان را وارد میدان کند، همان‌طور که در طرح مسکن مهر مشاهده شد. اگر این موضوع کنترل نشود، بسیاری از متقاضیان کنونی به دلیل عدم توانایی مالی ممکن است از پروژه‌ها کنار گذاشته شوند.

علاوه بر این، مسائل مربوط به تأمین اجتماعی و نحوه اجرای قوانین مرتبط نیز باعث دردسر شده است. رویه‌های نابرابر در کسر مبالغ از صورت‌حساب پیمانکاران، مشکلات مضاعفی ایجاد می‌کند. کاهش‌های غیرمنطقی مثل کسر ۵ درصد برای تأمین اجتماعی، به جذابیت پروژه‌ها آسیب وارد کرده و ضرورت توجه جدی‌تری به این مسائل را نشان می‌دهد.