شش کشوری که با کمک بنزینی خود ایران را غافلگیر کردند!
اقتصاد 100- نقش همسایگان ایران در تجارت بنزین؛ از عراق بهعنوان خریدار بزرگ تا ترکیه بهعنوان مسیر ترانزیت اروپا، هر کدام تأثیرات متفاوتی بر صادرات سوخت ایران داشتهاند. در این گزارش، روابط اقتصادی ایران با همسایگانش را بررسی میکنیم.

تأثیرات تعاملات اقتصادی و تجاری با همسایگان ایران در حوزه بنزین نقش مهمی داشتهاند. در ادامه، برخی از این کشورها و نقش آنها را بررسی میکنیم:
۱. عراق – خریدار بزرگ
واردات بنزین از ایران: عراق یکی از مشتریان اصلی بنزین ایران است و در سالهای گذشته، مقدار زیادی بنزین از ایران وارد کرده است. این صادرات برای ایران منبع درآمد ارزی محسوب میشود.
همکاری در انتقال سوخت: برخی از پالایشگاههای عراق با ایران همکاری کردهاند تا تبادل فرآوردههای نفتی تسهیل شود.
۲. پاکستان – همکاری در صادرات سوخت
مذاکرات برای خط لوله سوخت: ایران و پاکستان در برخی دورهها مذاکراتی برای انتقال قانونی سوخت داشتهاند، اما این پروژهها به دلایل مالی و سیاسی کند پیش رفتهاند.
۳. افغانستان – خریدار و مقصد قاچاق سوخت
خرید رسمی بنزین ایران: افغانستان یکی از خریداران بنزین و گازوئیل ایران است و ایران نقش مهمی در تأمین سوخت این کشور دارد.
۴. ترکیه – همکاری در انتقال سوخت
ترانزیت فرآوردههای نفتی: ترکیه در برخی دورهها مسیری برای صادرات بنزین و سایر فرآوردههای نفتی ایران به اروپا بوده است.
اختلافات بر سر قیمت سوخت: تفاوت قیمت بنزین در ایران و ترکیه باعث ایجاد قاچاق سوخت و در نتیجه کنترلهای شدیدتر در مرزها شده است.
۵. آذربایجان و ارمنستان – مقاصد صادراتی
خرید سوخت از ایران: برخی کشورهای قفقاز مانند آذربایجان و ارمنستان، بنزین و گازوئیل از ایران وارد کردهاند، هرچند حجم این صادرات نسبت به عراق و افغانستان کمتر است.
۶. امارات و دیگر کشورهای خلیج فارس – نقش در تجارت سوخت
سوآپ نفت و بنزین: ایران و امارات در برخی مقاطع برای تبادل فرآوردههای نفتی همکاری داشتهاند.
فروش غیرمستقیم از طریق واسطهها: شرکتهای مستقر در امارات بهعنوان واسطه در صادرات بنزین ایران به دیگر کشورها نقش داشتهاند.
جمعبندی
همسایگان ایران بیشتر بهعنوان خریدار بنزین و گازوئیل ایران نقش داشتهاند (مانند عراق، افغانستان و پاکستان).
برخی کشورها در قاچاق سوخت ایران تأثیرگذار بودهاند که به دلیل تفاوت قیمتها، این روند همچنان ادامه دارد.
ترکیه و امارات بهعنوان مسیر ترانزیت یا واسطه فروش سوخت ایران نقش داشتهاند.
برخی پروژههای همکاری (مانند خط لوله با پاکستان) وجود داشته اما به کندی پیش رفته است.
بهطور کلی، همکاریهای همسایگان در زمینه بنزین به ایران کمک کرده است تا در شرایط تحریم، صادرات سوخت را حفظ کند، اما قاچاق گسترده سوخت نیز یکی از چالشهای بزرگ در این حوزه بوده است.