بازنشستگان آماده بازگشت به بازار کار باشند
اقتصاد100- علیرضا حیدری، نایب رئیس اتحادیه پیشکسوتان جامعه کارگری، در واکنش به نامه اخیر و افزایش استخدام مجدد بازنشستگان، با تأکید بر منطقی بودن این اقدام در بخش دولتی، توضیح داد که طبق قانون منع به‌کارگیری بازنشستگان، در برخی مشاغل می‌توان از نیروی کار بازنشسته تا یک سوم ساعات کاری عادی استفاده کرد.
در سال‌های اخیر، به تدریج مشاغل دولتی و بخش خصوصی با ایجاد تبصره‌هایی به برخی از افراد بازنشسته این امکان را داده‌اند که به فعالیت خود ادامه دهند. به این ترتیب، برخی از بازنشستگان به صورت پاره‌وقت می‌توانند به عنوان کارگر یا کارمند دوباره وارد بازار کار شوند.
یکی از مسائل برجسته در سال‌های اخیر در زمینه بازار کار ایران، مسئله خروج دیرهنگام افراد از بازار کار حتی پس از بازنشستگی است. اگرچه اشتغال پس از بازنشستگی در کشور به طور صریح غیرقانونی است، اما به دلیل مشکلات مالی و ناکافی بودن مستمری‌ها، اشکال مختلفی از کار بازنشستگان در حال تبدیل به یک عرف عمومی است.
مشاغل آزاد مانند رانندگی، کار در املاک، آژانس‌ها و خرید و فروش ارز و طلا همواره از جمله شغل‌هایی بوده‌اند که بازنشستگان برای کمک به معیشت خانواده به آن‌ها روی می‌آورند. اما در سال‌های اخیر، مشاغل دولتی و بخش خصوصی با ایجاد برخی تبصره‌ها به این دسته از افراد اجازه داده‌اند که به صورت پاره‌وقت و تحت عنوان شاغلِ بازنشسته به کار مشغول شوند. این مسئله در زمینه به‌کارگیری بازنشستگان به‌عنوان مشاور و کارشناس در بخش‌های دولتی پیشینه‌ای دیرینه و پرحاشیه دارد.
حتی در واحدهای اداری دولتی، نیمه دولتی، عمومی و کارگاه‌های بخش خصوصی، شاهد هستیم که بازنشستگان به عنوان مشاور، کارشناس، نیروی پاره‌وقت، معلم و یا نیروی حق‌التدریس استخدام می‌شوند. این روند از دیدگاه کارشناسان اقتصادی به عنوان یکی از دلایل تفاوت نرخ بیکاری کل جامعه و بیکاری جوانان شناخته می‌شود.
با این حال، اخبار حاکی از آن است که برخی از کارشناسان تامین اجتماعی و ادارات کار استان‌ها تلاش دارند تا تحت شرایطی خاص، اشتغال مجدد بازنشستگان به دلیل مشکلات معیشتی در مشاغل دولتی و خصوصی را پذیرفته کنند. این در حالی است که کارفرمایان به دلیل سست بودن قراردادها و قدرت چانه‌زنی کمتر بازنشستگان، آن‌ها را به جای نیروی کار جوان به کار می‌گیرند.
یک کارشناس حقوق کار در این خصوص اظهار کرد: «ناچیز بودن مستمری‌ها و نیازهای معیشتی بیشتر بازنشستگان نسبت به افراد جوان از دلایل اصلی اشتغال مجدد آن‌ها است.» وی همچنین افزود: «بازنشستگی زودهنگام و بازنشستگی در سنین ۵۰ تا ۵۵ سال باعث شده تا افراد تمایلی به خداحافظی از بازار کار نداشته باشند.»
این مشاور حقوقی با اشاره به بخشنامه‌ای که اخیراً از سوی سازمان تامین اجتماعی صادر شده، توضیح داد که در صورتی که بازنشسته به صورت تمام‌وقت در کارگاه یا اداره‌ای مشغول به کار شود، مستمری وی قطع خواهد شد، اما طبق بخشنامه جدید، تحت شرایط خاص، مستمری بازنشسته شاغل قطع نخواهد شد.
در این زمینه، مدیرکل مستمری‌های سازمان تامین اجتماعی در نامه‌ای به جامعه مدیران صنعت کفش، بکارگیری پاره‌وقت بازنشستگان متخصص با مدرک تحصیلی کارشناسی و بالاتر را حداکثر تا یک سوم ساعات کاری کارکنان دائمی مجاز دانسته است.
گرچه هنوز در مورد اشتغال مجدد بازنشستگان در برخی بخش‌ها محدودیت‌هایی وجود دارد، اما در پیش‌نویس برنامه هفتم توسعه پیشنهادی برای تسهیل بکارگیری آن‌ها در بخش خصوصی نیز مطرح شده بود که در نهایت تصویب نشد. در حال حاضر، بازرسان تامین اجتماعی همچنان موظف به جریمه کارفرمایان و قطع مستمری بازنشستگان شاغل هستند.
علیرضا حیدری، نایب رئیس اتحادیه پیشکسوتان جامعه کارگری در این خصوص توضیح داد: «قانون منع به‌کارگیری بازنشستگان در مشاغل دولتی بیشتر از همه در بخش دولتی صادق است و بکارگیری بازنشستگان در کارگاه‌های بخش خصوصی هنوز قانونی نشده است.»
وی با اشاره به پیشنهادات موجود در برنامه هفتم توسعه تاکید کرد که بکارگیری بازنشستگان در بخش خصوصی هنوز به صورت یک قانون کلی ممنوع است و همین امروز نیز بازرسان تامین اجتماعی موظف به جریمه کارفرمایان و قطع مستمری بازنشستگان شاغل هستند.
