حمید حسینی: دولت رئیسی شانس آورد که کرونا تمام شد/ زارعی: دولت سیزدهم در حوزه انرژی ریل گذاری نکرد

به گزارش اقتصاد100، بعد از سانحه هلیکوپتر ابراهیم رئیسی که منجر به شهادت وی شد یک جریان سیاسی با بزرگ‌نمایی و مثبت عنوان کردن شاخص های اقتصادی در سه سال گذشته سعی در القای این موضوع دارند که دولت رئیسی دولتی بی نقص بوده در مقابل افرادی نیز با زیر سوال بردن شاخص‌های اعلامی اقتصادی از عواملی چون نارضایی جامعه از افزایش قیمت‌ها، کاهش تولید و حل نشدن مسئله مهم تحریم به عنوان دلایلی برای عدم موفقیت دولت سیزدهم نام می برند.

کسانی که اعتقاد بر موفقیت دولت سیزدهم دارند ادعا می‌کنند که اسب زین کرده تحویل دولت پزشکیان می‌شود و گروهی دیگر آن را یک زمین سوخته می دانند و معتقدند ساختمانی است که تخریب شده و احتیاج به آوار برداری دارد.

«اسب زین شده یا زمین سوخته؟» در گفتگوی آنلاین سید حمید حسینی، تحلیلگر اقتصادی و نصرالله زارعی، معاون توسعه شرکت مهندسی و توسعه نفت با پایگاه خبری اقتصاد 100 مورد بررسی قرار گرفت.

سیدحمید حسینی، فعال و تحلیلگر اقتصادی در گفتگوی کارشناسی اسپیس توئیتری پایگاه خبری اقتصاد 100 در این رابطه عنوان کرد: یادمان نرفته در سال 1400 زمانی که دوستان در فضای بسیار سنگین مطبوعاتی و تلویزیونی همه را به کار گرفته و مسائل کشور را طوری مطرح کردند که گویا ریشه همه بدبختی‌های کشور دولت آقای روحانی و مدیران ناکارآمد آن هستند. به شدت این موضوع را تبلیغ کرده و با نام بانیان وضع موجود از آن‌ها یاد می کردند به تبع زمانی که خود این افراد هم سر کار می‌آیند و یک سری شعارها و وعده های توخالی می‌دهند رقیب هم به صورت متقابل عمل می‌کند و نمی‌توان اعتراضی کرد.

وی افزود: شرایطی که ما در چهار سال دوم آقای روحانی داشتیم بسیار شرایط خاصی بود سال 97 بعد از خروج ترامپ از برجام، تغییر در شیوه حکمرانی و فشارهایی که وارد کرد تقریبا همه دنیا جا زده و قراردادهای بین‌المللی از جمله قرارداد آب و هوایی پاریس، ناتو و WTO هم زیر سوال رفت. بعد از آن هم که به فاصله یک سال کرونا را داشتیم که تمام اقتصادهای دنیا را بهم ریخت. سال های 97 و 98 سال‌های بدی بودند اما با همه این شرایط در اواسط سال 99 وضعیت اقتصادی تا حدودی کنترل شد و اقتصاد کشور رشد کمی داشت. همان طور که امروز دولت سیزدهم با رشدی 4 درصدی دولت را تحویل می‌دهد اقتصاد کشور در 6 ماه اول سال 1400 هم همین رشد را داشت اما می رفتند میانگین ده ساله که دو سالش هم مربوط به دولت احمدی نژاد بود و در سال‌های 91 و 92 رشد اقتصادی منفی داشتیم را می‌گرفتند و می‌گفتند اصلا رشد نداشته‌ایم و دهه نکبت در کشور بوده است. این در حالی است که در سال‌های 93 ، 94 ، 95 و 96 رشد اقتصادی مثبت بوده است.

دولت رئیسی شانس آورد که با اتمام کرونا اقتصاد جهان شروع به فعالیت کرد

حسینی با اشاره به اینکه در هر کشوری اگر همزمان بحث تحریم‌ها و کرونا رخ می‌داد حتما این مشکلات پیش می‌آمد عنوان کرد: هنوز هم اقتصاد جهانی درگیر هزینه‌های دوران کروناست. اقتصاد اروپا همچنان درگیر رکود و تورم است. آمریکا که همیشه نرخ بهره آن 1.5 تا 2 درصد بوده برای کنترل تورم مجبور شده بهره را بالا برده و بین 5.25 تا 5.5 نگه دارد. هنوز همه اقتصادهای دنیا تبعات کرونا را دارند که قطعا اقتصاد ماهم متاثر شده؛ سال‌های ابتدایی بیشتر اما بعد از سال 1400 و 1401 دیگر تب کرونا خوابید و تقریبا در دنیا مهار شد. 

شانسی که دولت آقای رئیسی آورد این بود که یکباره با اتمام کرونا اقتصاد جهان شروع به فعالیت و جهش کرد. ما مقدار زیادی نفت خام روی دریا داشتیم از طرفی هم مصرف نفت در اقتصاد جهانی هم شدت گرفته بود و در آن سال‌ها چیزی حدود 3 میلیارد دلار صادرات بنزین داشتیم چون به هر حال مصرف داخلی کاهش یافته بود. بزرگ‌ترین دستاورد دولت سیزدهم همین بحث فروش نفت و افزایش درآمدهای نفتی بود که به رشد اقتصادی کشور هم کمک کرد و دولت آقای رئیسی می‌تواند ادعا کند که دولت را با رشد اقتصادی مثبت تحویل می‌دهد.

حذف ارز ترجیحی لطمه بزرگی به دولت رئیسی زد

این تحلیلگر اقتصادی خاطرنشان کرد: ما اعتقاد داریم در بحث اقتصاد دولت رئیسی دو نوع عملکرد داشته است. اول عملکردی که در حوزه خود آقای رئیسی بوده و او به خاطر سابقه، ظرفیت و نیروهایی که در قوه قضائیه داشت توانست با استفاده از اهرم قوه قضائیه و پیگیری خود کارهایی را در کشور انجام دهد که شاید دولت‌های دیگر قادر به انجام آن نبودند، مثل آزادسازی سواحل که برای انجام آن حتما باید هماهنگ هایی بین قوا انجام شود. یا بحث کالاهای متروکه که چندین سال کالاهای زیادی در گمراکات یا انبارهای پراکنده باقی مانده بود، آقای رئیسی توانست تا حدی بحث املاک متروکه را پیش ببرد که بازهم حمایت قوه قضائیه از دولت سیزدهم در این قضیه موثر بود.تعدادی از واحدهای صنعتی که به علت بدهکاری و یا داشتن شکایت از تولید خارج شده بودند با حضور آقای رئیسی در شهرستان‌ها و پیگیری‌هایی که انجام داد توانستند به مدار بازگردند که در زمان خودش کار ارزشمندی بود.

او ادامه داد: همچنین آقای رئیسی با فشاری که به کانون وکلا، اتاق اصناف و اتحادیه ها آوردند و همچنین انسجامی که داشتند توانستند مجوزها را الکترونیکی کنند. از دیگر کارهای خوب دولت سیزدهم انتشار صورت‌های مالی بدهکاران بانکی و شرکت‌های دولتی بود که عمق فاجعه را آشکار کرد که البته این کار هم یک سال بیشتر انجام نشد. بنابراین جنس این اقدامات بیشتر قضایی بوده و کارهایی بودند که شخص آقای رئیسی پیگیری کرد و به نتیجه رساند که شاید شخص دیگری قادر به انجام آن‌ها نبود. اما در مقابل دولت سیزدهم شعارها و وعده‌هایی داد که هیچ کدام عملی نشد مثل وعده مسکن، اصلاح بورس، اشتغال و ده‌ها وعده دیگری که عملا به نتیجه نرسید. ناگفته نماند در بحث مسکن دولت سیزدهم، با فشار شخص آقای رئیسی بعد از سه سال که از شعار ساخت چهار میلیون مسکن گذشته توانست مقداری زمین را آزاد کند، طبق ادعای خودشان چیزی حدود دو میلیون زمین آماده شده که اگر صحت داشته باشد کار ارزشمندی است.

کار دیگر دولت سیزدهم حذف ارزی ترجیحی یا همان ارز 4200 تومانی بود که در کل اقدام درستی بود اما به علت شتاب‌زدگی و اقدام بدون برنامه هزینه اضافی به دولت تحمیل کرد. به طور مثال سیستم کوپن الکترونیکی(کالابرگ الکترونیکی) تقریبا یک سال بعد از حذف ارز ترجیحی اجرایی شد که اگر به طور همزمان انجام می‌شد دولت تا این حد متحمل هزینه نمی‌شد که یک بخشی بابت پرداخت یارانه و بخش دیگر برای عرضه کالاهای اساسی با قیمت سال 1401 به مردم صرف شد.

دولت سیزدهم  با دست خودش کسری ایجاد کرد

حسینی بیان کرد: درآمدهای دولت از محل اصلاح نرخ ارز چیزی حدود 500 هزار میلیارد تومان و یارانه پرداختی از سوی دولت حدود 800 هزار میلیارد بود، در واقع دولت با دست خودش چیزی حدود 300 هزار میلیارد تومان کسری ایجاد کرد. این کسری منابع خودش به نوع رشد پایه نقدینگی در کشور را به دنبال داشت که دولت برای جبران این کسری وادار به چاپ پول یا استقراض از بانک مرکزی شده و در نهایت رشد نقدینگی در کشور را رقم زد. نرخ تورم هم بخاطر این آزاد سازی نرخ ارز با وجود اینکه ادعا می‌شود کاهش یافته باز هم بیشتر از 46-45 درصد است و حتی تورم نقطه به نقطه هم افزایش یافته است. اقدام دولت سیزدهم در حذف ارز ترجیحی که ظاهر و منطق درستی هم داشت اما به خوبی اجرا نشد لطمه بزرگی به آن‌ها وارد کرد.

این فعال اقتصادی با بیان این موضوع که دولت آقای رئیسی سه مشکل اساسی داشت، اضافه کرد: یکی از این مشکلات وارد کردن شوک به اقتصاد کشور از طریق حذف ارز 4200 تومانی بدون انجام کار مطالعاتی و در نظر گرفتن ابعاد مختلف آن بود که ضربه بزرگی به اقتصاد کشور زد. دومین مشکل جوان‌گرایی افراطی است. استفاده از جوان‌هایی فاقد تجربه کافی و تحصیلات مناسب در وزارت ارشاد، مناطق آزاد، وزارت اقتصاد و وزارت خانه‌هایی که باند تندروها در آن حاکم شدند قطعا ضربه زننده بود. سومین مسئله قدرت گرفتن امنیتی‌ها در اقتصاد کشور است که به ضرر اقتصاد کشور تمام شد و اجازه داده نشد در برابر تلاشی که انجام می‌شود و ارزی که وارد کشور می‌شد ( منابع ارزی که از فروش نفت در 2 سال دولت آخر روحانی به دست آمد چیزی حدود 10 میلیارد دلار بود و در سال گذشته به 6 میلیارد دلار رسید) مردم هلاوتی را در زمینه اقتصادی احساس کنند. بنابراین برخلاف رشد اقتصادی و کاهش بیکاری که با اتمام کرونا رخ داد، سه اقدام جوان‌گرایی بی‌منطق، وارد کردن شوک ارزی به اقتصاد کشور و تسلط امنیتی‌ها به رضایت مردم و حضور آن‌ها در عرصه ضربه زده و موجب فاصله گرفتن مردم از صندوق‌های رای شد.

رئیسی به علت شوک اقتصادی ناشی از حذف ارز ترجیحی و نداشتن برنامه به بحث قیمت بنزین ورود نکرد 

حمید حسینی در رابطه با ثبات قیمت بنزین در دولت رئیسی و ادعاهای مطرح شده در خصوص افزایش قیمت بنزین در دولت پزشکیان بیان کرد: قطعا هیچ دولتی قادر به وارد کردن دو شوک به اقتصاد کشور آن هم در یک دوره نیست. بنابراین نمی‌توان انتظار داشت که آقای رئیسی بعد از آن شوک ارزی همزمان به افزایش قیمت بنزین هم ورود می‌کرد. هیج اقتصاددانی چنین توصیه‌ای را نمی‌کند.ضمن اینکه در هیچ طرحی هم نتوانستند به توافق برسند.

وی افزود: طرح «وان» سعید جلیلی یا همان طرح اختصاص سهمیه بنزین به جای خودرو به همه مردم در چند سال اخیر چندین مرتبه در جلسات مجمع تشخیص مصلحت، اتاق بازرگانی و رسانه‌ها مطرح شد. اما ما معتقد بودیم این طرح علی رغم اینکه در ظاهر عدالت محور است و می‌تواند به اقشار ضعیف جامعه کمک کند در عمل باعث افزایش قیمت بنزین و حمل و نقل می‌شود. شما در نظر بگیرید کسی که سهمیه بنزین دارد اما خودرویی ندارد قرار است این بنزین با چه قیمتی از او خریداری شود؟ آیا با قیمت دولتی خریداری می‌شود یا به قیمت آزاد؟ یا برای مثال به شخصی که در تپسی مشغول است که نمی‌توانید روزانه یک لیتر بنزین بدهید.

بنابراین شاید طرحی که دولت آقای احمدی‌نژاد درخصوص قیمت بنزین اجرایی کرد برای مردم ملموس تر بود. در واقع دولت رئیسی به علت شوک اقتصادی ناشی از حذف ارز ترجیحی و نداشتن برنامه به بحث قیمت بنزین ورود نکرد و البته از طرفی هم نمی‌خواستند ادامه دهنده طرح دولت احمدی نژاد باشند. این یکی از مشکلات ماست که اگر کار خوبی هم در یک دولت انجام شده و نتیجه داده حاضر به استفاده از آن طرح نیستیم و اصرار داریم حتی اسم آن را تغییر دهیم.

بعید است پزشکیان تن به افزایش قیمت بنزین دهد

حسینی گفت: بعید می‌دانم آقای پزشکیان با روحیه مردم‌داری که دارد تن به افزایش قیمت بنزین بدهد. البته نحوه افزایش قیمت در دولت آقای روحانی به گونه‌ای اجرا شد که همه نسبت به این موضوع ترس دارند. اگر بتوان به سمت صرفه جویی و کنترل تقاضا رفت بخشی از مشکلات قابل حل است. درگیر کردن دولت آقای پزشکیان با مسئله افزایش قیمت حامل‌های انرژی در همین ابتدای شروع به کار دست دولت را می‌بندد و بسیار لطمه زننده است. شاید دولت چهاردهم مجبور باشد یک الی دو سال این شرایط را تحمل کند. ضمن اینکه در چند روز اخیر حتی در کمیسیون کارگروه نفت زمانی که از بزرگان نفتی درخصوص برنامه آن‌ها برای بنزین سوال می‌شد پیشنهاد هیچکدام آزادسازی و افزایش قیمت بنزین نبود. اگر چه دولت به شدت دچار مشکل است و اگر سالانه افزایش 400-300 هزار بشکه نفت را نداشته باشد قطعا برای پرداخت یارانه‌ها فشار زیادی را باید متحمل شود.

این تحلیلگر اقتصادی درخصوص اقدامات دولت رئیسی در زمینه نفت و گاز عنوان کرد: بدنه برخی وزارت خانه‌ها مانند وزارت نیرو و وزارت نفت به شکلی است با تغییر وزرا کار ادامه پیدا می‌کند و اینطور نیست که با تعویض افراد کارها تعطیل شوند. نمی‌توان گفت که با رفتن آقای زنگنه و آمدن آقای اوجی تمام شرکت‌های زیر مجموعه نفت کارشان را تعطیل کرده‌اند، خیر اینگونه نیست.

وی ادامه داد: در زمان برجام ما چیزی حدود 4 میلیون بشکه تولید نفت داشتیم که بعد از تحریم‌ها تعداد زیادی از چاه‌های نفت را تعطیل کردیم. در حال حاضر با بودجه‌ای که در نظر گرفته شده در حال بازگردانی تولیدات قبلی هستیم. دولت آقای رئیسی ادعا می‌کند که دولت را با میزان تولید 2 میلیون و 300 هزار بشکه نفت تحویل گرفته و به 3 میلیون و 400 هزار بشکه رسانده است. البته زنگنه و دولت آقای روحانی میزان تولید نفت در زمان تحویل دولت را 2 میلیون و 800 هزار بشکه عنوان می‌کنند. لذا نمی‌توان گفت دولت رئیسی هیچ کاری در  این زمینه انجام نداده است چرا که هم ظرفیت پتروشیمی و هم ظرفیت تولید نفت افزایش یافته است. اما در رابطه با گاز هر چقدر آقای زنگنه موفق عمل کرد و توانست گاز را از 250 به 700 میلیون متر مکعب افزایش دهد و تعداد زیادی از پالایشگاه های گازی در آن زمان به میدان آمدند اما دولت رئیسی کار خاصی نتوانست انجام دهد که یکی از علت‌های ناترازی امروز هم همین کم‌کاری هاست. تنها کاری که دولت رئیسی در خصوص گاز انجام داد امضای قرارداد سوآپ با ترکمنستان بود. شاهکار دولت سیزدهم قرراد 300 میلیون متر مکعبی با روسیه است که اگر تبلیغاتی نباشد و واقعا قرارداد عملیاتی و امضا شده باشد کارشان ارزشمند و قابل تحسین است.