شکاف طبقاتی عمیق در ایران/ تفاوت‌های عجیب دهک اول و دهم!

مثالی برای درک مفهوم دهک‌بندی

فرض کنید در یک آپارتمان ۶ واحدی زندگی می‌کنید که ۲۰ نفر ساکن دارد. اگر بخواهید دهک‌های سنّی ساکنان را تشکیل دهید، ابتدا سن همه افراد را از کم به زیاد مرتب می‌کنید و سپس گروه‌بندی می‌کنید.

تشکیل دهک‌های خانوار

دهک‌بندی به ویژه در دهه‌های ۱۳۸۰ و ۱۳۹۰ با اجرای قانون هدفمندسازی یارانه‌ها شناخته شد. افراد به منظور دانستن موقعیت دریافت یارانه خود، نیاز به دهک‌بندی داشتند. در این فرآیند، اطلاعات افراد به کمک کدملی و درآمد مرتب‌سازی و در ۱۰ گروه با جمعیت مساوی دسته‌بندی می‌شوند.

نتایج طرح آمارگیری هزینه و درآمد

در سال ۱۴۰۲، در طرح آمارگیری مشخص شد که میانگین هزینه دهک اول خانواده‌ها ۴۷ میلیون تومان و دهک دهم ۵۹۰ میلیون تومان بوده است. این تفاوت حاکی از شکاف قابل توجه در هزینه‌های زندگی بین دهک‌های مختلف است.

شاپرک و دهک‌بندی ارزش تراکنش‌ها

شبکه الکترونیکی پرداخت کارت (شاپرک)، از دهک‌بندی ارزش تراکنش‌ها استفاده می‌کند. در گزارشی از دی‌ماه ۱۴۰۳، نسبت دهکی مبالغ تراکنش‌ها به ۵۳۳ رسیده است. این عدد نمایانگر اختلاف بسیار زیاد در تراکنش‌های دهک اول و دهک دهم بر حسب میزان ارزش است.

نکته پایانی: دهک‌ها در گزارش شاپرک

مفهوم دهک در تراکنش‌های بانکی نباید با دهک‌های درآمدی خانوارها اشتباه گرفته شود. گزارش شاپرک میانگین ارزش تراکنش‌های بانکی را نشان می‌دهد که مستقیماً با دهک‌های درآمدی خانوارهای ایرانی ارتباط ندارد.