سلاح‌ ورزی: تحقق منابع درآمدی بودجه 1404 بسیار دشوار است /درآمدها تحت تاثیر جنگ طلبی نتانیاهو قرار دارد

به گزارش اقتصاد 100 ، اولین بودجه دولت پزشکیان در بخش کلیات رأی مثبت مجلس را گرفت تا جزئیات آن مورد بحث و بررسی قرار گیرد. اما این سوال مطرح است که تا چه حد بودجه سال آینده بر اساس واقعیت‌ها و شرایط سیاسی و اقتصادی تنظیم شده و آیا در سال جدید مشکل کسری بودجه و مسائل بخش خصوصی برطرف خواهد شد؟

انتقاد صریح از بودجه دانشگاه امام صادق و صداوسیما /با تفکر میرباقری، تورم قطعا افزایشی می شود

انتقاد تند و تیز از بودجه 1404 /افزایش قیمت بنزین یعنی کبریت کشیدن بر سفره مردم

در این زمینه، حسین سِلاح‌ورزی، رئیس پیشین اتاق بازرگانی ایران، بر این باور است که دولت پزشکیان در هنگام تهیه لایحه بودجه 1404، برخلاف دولت قبلی، تمایل بیشتری به مشاوره با بخش خصوصی نشان داده و از آن‌ها خواسته است تا نظرات خود را ارائه دهند.

او بیان می‌کند که به نظر می‌رسد دستیابی به بسیاری از منابع درآمدی پیش‌بینی‌شده خوشبینانه است.

 مشروح گفتگوی سایت «اقتصاد 100» با حسین سلاح‌ورزی رئیس سابق اتاق بازرگانی ایران را می‌خوانید؛

*******

*آقای سلاح ورزی! طی روزهای اخیر دولت اولین لایحه بودجه را به مجلس ارائه کرده و کلیات آن هم تصویب شد، نظر شما در مورد واقع‌گرایی این بودجه که رئیس جمهور تاکید دارند، چیست؟ آیا به عقیده شما این بودجه‌بندی می‌تواند در زمینه جذب سرمایه‌گذاری خارجی واقع‌بینانه باشد؟

لایحه بودجه یکی از مسائل کلیدی در اقتصاد هر کشور به شمار می‌رود و از اهمیت بالایی برخوردار است. به نظر من، در لایحه سال ۱۴۰۴ می‌توان به چند نکته به عنوان نقاط قوت اشاره کرد و در عین حال برخی موارد را به عنوان نقاط ضعف در نظر گرفت.

به طور کلی، با توجه به چالش‌ها و مشکلاتی که دولت چهاردهم در آغاز فعالیت خود با آن‌ها روبرو بود، اهمیت دارد که این دولت توانست لایحه بودجه را به موقع و به شکل منظم به مجلس ارائه دهد.

دولت رئیسی تمایلی به نظرخواهی از بخش خصوصی نداشت

همچنین، این دولت سیگنالی مثبت به بخش خصوصی ارسال کرد. بر خلاف دولت قبلی که تمایلی به مشاوره و نظرخواهی از بخش خصوصی در زمان تدوین لایحه بودجه نداشت، دولت پزشکیان و سازمان برنامه از تشکل‌ها و بخش خصوصی خواستند تا نظرات خود را در این زمینه ارائه دهند. فارغ از اینکه تا چه اندازه به نظرات بخش خصوصی توجه شد اما این اقدام به خودی خود یک سیگنال مثبت و خوشایند محسوب می‌شود.

تحقق بودجه 1404 سخت است 

همچنین تلاش دولت چهاردهم برای کاهش وابستگی بودجه به نفت نکته قابل توجهی است.اما از سوی دیگر، به نظر می‌رسد تحقق بسیاری از منابع درآمدی که پیش‌بینی شده دشوار باشد و ممکن است فشارهایی به بخش‌های مختلف جامعه، از جمله سرمایه‌گذاری و بخش خصوصی، وارد کند. به عنوان مثال، درآمدهایی که در نظر گرفته شده، تحت تأثیر مجموعه‌ای از مسائل قرار دارد، از جمله جنگ‌طلبی نتانیاهو و دیگر عوامل که ممکن است ایران را درگیر جنگ‌های منطقه‌ای کند. 

همچنین، نتیجه انتخابات آمریکا و وضعیت جنگ اوکراین هنوز مشخص نیست. همه این عوامل بر وضعیت ما تأثیرگذار است.

ما باید برآوردی از میزان فروش نفت و لایحه بودجه داشته باشیم. هرچند وابستگی بودجه امسال به نفت نسبت به سال گذشته بیشتر نیست، اما تحقق منابع درآمدی بسیار دشوار است و احتمال عدم تحقق آن را جدی‌تر می‌کند.

احتمال تکرار یک سناریو در بودجه 1404

افزایش ۹ درصدی درآمد در بخش مالیات در صورتی منطقی است که دولت به دنبال اخذ مالیات از نهادها و شرکت‌های بزرگ و شناسایی فرارهای مالیاتی باشد. اگر قرار باشد این حجم عظیم مالیات تنها از طریق شرکت‌های شفاف و دارای مجوز جمع‌آوری شود، این موضوع به طور جدی بر سرمایه‌گذاری و توسعه بخش خصوصی تأثیر منفی خواهد گذاشت.

به طور خلاصه، به نظر می‌رسد که تحقق مجموع درآمدهای دولت با مشکلاتی مواجه است و هزینه‌ها احتمالاً بیشتر از درآمدها خواهد بود، که می‌تواند منجر به کسری بودجه قابل توجهی شود.

به طور کلی، ویژگی و اهمیت بودجه به عنوان یک برنامه مالی سالانه این است که شرایط و تصویری کلی را فراهم می‌آورد تا تمامی اعضای جامعه، از جمله بنگاه‌ها و بخش خصوصی، بتوانند در زمینه اقتصادی برنامه‌ریزی و پیش‌بینی کنند. اما در حال حاضر، به نظر می‌رسد که در زمینه خانوارها نیز امکان پیش‌بینی و برنامه‌ریزی به این اندازه وجود ندارد.

دولت بر این موضوع تأکید می‌کند که بودجه با استفاده از تحلیل‌های کارشناسی دقیق و توسط یک تیم اقتصادی متخصص تهیه شده است. به نظر شما، چه تفاوت‌هایی در بودجه 1404 نسبت به بودجه‌های سال‌های قبل وجود دارد؟ این تیم اقتصادی شما را به عنوان یک اقتصاددان، متقاعد می‌کند که قرار است بودجه‌ای مناسب و کارآمد داشته باشیم؟

همان‌طور که اشاره کردم، تیمی که این لایحه را تدوین کرده‌اند، از نظر تخصص بسیار قوی‌تر از گذشته است و تلاش کرده‌اند تا نظرات مختلف را جمع‌آوری کنند که این خود یک نقطه قوت به شمار می‌آید. با این حال، به نظر نمی‌رسد که تحول اساسی و ساختاری در این بودجه ایجاد شده باشد.

بودجه 1404خوشبینانه است 

به نظر می‌رسد که با توجه به شرایط تحریم، موضوع FATF و مسائل منطقه‌ای، تنها یک برآورد روی کاغذ انجام شده که بر اساس آن پیش‌بینی شده نفت را با این قیمت بفروشیم و به این ترتیب منابع ارزی لازم برای اداره کشور را به دست آوریم. من معتقدم تحقق این خواسته‌ها کمی خوشبینانه است و اگر تغییرات جدی در سیاست خارجی و توافقات منطقه‌ای و هسته‌ای نداشته باشیم، دوباره با مشکلاتی نظیر کسری بودجه و... مواجه خواهیم شد.

در ماه‌های اخیر، در دولت آقای پزشکیان، سکاندار برخی از پست‌های کلیدی مشخص شده‌اند، اما تغییراتی در برخی دیگر از این پست‌ها دیده نمی‌شود.اکنون این پرسش مطرح است که تا چه حد حضور یاران دولت سیزدهم می‌تواند برای دولت آقای پزشکیان چالش ایجاد کند؟

راستش من در این زمینه تخصصی ندارم، اما به نظر می‌رسد که در تعریف موضوع وفاق ملی کمی ابهام وجود دارد. به نظر من، رویکردی که در دولت چهاردهم دنبال می‌شد، درست است و همه ما به این نکته اعتقاد داریم. همچنین، تغییر دولت‌ها نباید به معنای تغییر کامل نظام کارشناسی باشد. با این حال، سیاست‌گذار باید افرادی را انتخاب کند که با سیاست‌های دولت جدید هم‌راستا باشند.

 وفاق ملی برای راضی کردن اقلیت هاست 

به نظر می‌رسد آنچه به عنوان وفاق ملی مطرح می‌شود، بیشتر به عنوان یک راهکار برای راضی نگه‌داشتن یک اقلیت است که برخی از مشکلات اقتصادی کشور ناشی از سوءمدیریت‌های آن‌هاست. به عنوان مثال، آقای علی آبادی که فردی محترم هستند، سال‌ها در مپنا فعالیت کرده‌اند. مپنا با ایجاد یک گروه انحصاری، در واقع ادعای تأمین انرژی برق کشور را دارد.

اما در مواقعی که امکان حضور شرکت‌های سرمایه‌گذار خارجی برای تأمین برق وجود داشته، مپنا اعلام کرده که به دنبال تولید داخلی است و اجازه ورود سرمایه‌گذاران خارجی را نداده است. در واقع، در آن دوران طلایی که می‌شد تدابیر اساسی برای تأمین برق کشور اتخاذ کرد، این کار انجام نشده است. ایشان در دولت قبل به وزارت صنعت، معدن و تجارت منصوب شدند، هرچند بسیاری از مسائل ریشه‌دار هستند.

در این مدت، چه تغییراتی در شاخص‌های صنعت، تولید و تجارت رخ داده است؟ در سال گذشته و امسال، شاهد کاهش صادرات و تراز تجاری منفی کشور بوده‌ایم. بیشترین آسیب به صنایع ما در بخش تولید برق در تابستان وارد شده است. همچنین، در خصوص تأمین ارز لازم برای ثبت سفارش واردات مواد اولیه و کالاها نیز مشکلاتی وجود دارد.

 نامه‌ علی آبادی به وزیر نیرو

در زمان تصدی ایشان به عنوان وزیر صمت، نامه‌ای به وزیر نیرو ارسال کردند که در آن تأکید شده بود تأمین برق صنایع برای کشور از اهمیت بالایی برخوردار است. حال باید بررسی کنیم چه عواملی موجب انتخاب ایشان به عنوان وزیر نیرو شده است. من در یک توئیت به شوخی نوشته بودم که حالا که آقای علی آبادی به وزارت نیرو رفته‌اند، حداقل باید به نامه خود پاسخ دهند. در واقع، به عنوان یک شهروند، فلسفه این اقدامات برای ما قابل درک نیست.

گروه فشار و دولت پزشکیان 

ای کاش دولت در این زمینه یک دلیل کارشناسی، منطقی و قانع‌کننده برای افکار عمومی ارائه دهد.اینکه چه اتفاقی افتاده است؛ مگر غیر از این است که ما در دولت قبل هر گروهی ( یک گروه خاصی که ما به آن گروه فشار می گوییم)  بابت هر موضوعی تجمع می کردند، تصرف می کردند و هرکاری که می خواستند انجام می دادند.

حالا دوباره همان وضعیت در حال تکرار است و در وزارت کشور آقای پزشکیان، حامیان فیلترینگ تجمع و سخنرانی می‌کنند و دستورالعمل‌هایی صادر می‌کنند. اما به گروه های شناسنامه دار که می خواهند در مورد تبعات فیلترینگ تجمع کنند نه تنها اجازه نمی دهند بلکه پاسخ آنها را هم نمی دهند.این چه وفاقی است؟ 

به نظر می‌رسد ادامه این روند نه تنها به سرمایه اجتماعی و به ویژه اعتماد رأی‌دهندگان آسیب می‌زند، بلکه می‌تواند نظام سیاست‌گذاری را نیز تحت تأثیر قرار دهد و به دلیل وجود یک رفتار سیاسی ناموزون و عدم وفاق و هم‌راستایی در چارچوب فکری، مشکلات بیشتری ایجاد کند.